Không tán thành đề xuất quy định Thủ tướng uỷ quyền cho Bộ trưởng - Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ là người phát ngôn của Chính phủ, UB Pháp luật của Quốc hội cho rằng, Hiến pháp đã quy định, trách nhiệm báo cáo trước nhân dân là của cá nhân Thủ tướng.
Dự thảo Luật Tổ chức Chính phủ sửa đổi lần đầu tiên trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến trong kỳ họp thứ 8. Chiều nay, 3/11, Quốc hội được bố trí nghe tờ trình của Chính phủ và báo cáo thẩm tra của UB Pháp luật của Quốc hội về dự thảo luật liên quan đến chế định Thủ tướng Chính phủ.
Ủy ban pháp luật cơ bản tán thành với quy định tại Điều 3 Dự thảo Luật: “Thành viên Chính phủ gồm: Thủ tướng Chính phủ, các Phó Thủ tướng Chính phủ, các Bộ trưởng và Thủ trưởng cơ quan ngang bộ”.
Một số ý kiến trong Ủy ban pháp luật đề nghị cân nhắc quy định Thủ tướng Chính phủ là “người đứng đầu hệ thống hành chính nhà nước” tại khoản 2 Điều này cho phù hợp với quy định tại khoản 2 Điều 98 của Hiến pháp. Theo đó, Thủ tướng Chính phủ có nhiệm vụ và quyền hạn là “Lãnh đạo và chịu trách nhiệm về hoạt động của hệ thống hành chính nhà nước từ trung ương đến địa phương, bảo đảm tính thống nhất và thông suốt của nền hành chính quốc gia”.
Điều 47 dự thảo Luật quy định: Thủ tướng Chính phủ báo cáo hoặc ủy nhiệm cho “Bộ trưởng, Văn phòng Chính phủ” là người phát ngôn của Chính phủ thường xuyên thông báo trước nhân dân, thông qua các phương tiện thông tin đại chúng về những vấn đề quan trọng thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.
Một số ý kiến trong Ủy ban pháp luật cho rằng, theo quy định tại khoản 6 Điều 98 Hiến pháp thì trách nhiệm báo cáo trước nhân dân là trách nhiệm cá nhân của Thủ tướng Chính phủ đã được Hiến định. Do đó, ý kiến này đề nghị cần quy định rõ những trường hợp nào thì Thủ tướng Chính phủ ủy quyền cho người phát ngôn của Chính phủ. Còn lại, Thủ tướng Chính phủ vẫn có nghĩa vụ thường xuyên thông báo trước nhân dân, thông qua các phương tiện thông tin đại chúng về những vấn đề quan trọng thuộc thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.
Phải khắc phục được tình trạng dồn trách nhiệm lên Thủ tướng Chính phủ như trong thời gian qua. Bên cạnh đó, quy định cụ thể hơn trách nhiệm của Thủ tướng Chính phủ “Thực hiện chế độ báo cáo trước Nhân dân thông qua các phương tiện thông tin đại chúng về những vấn đề quan trọng thuộc thẩm quyền giải quyết của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ” đã được quy định tại khoản 6 Điều 98 Hiến pháp.
- Trong thời gian Quốc hội không họp, trình Chủ tịch nước quyết định tạm đình chỉ công tác của Phó Thủ tướng, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ tại khoản 3 Điều 24.
- Giao quyền Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ trong trường hợp khuyết Bộ trưởng hoặc Thủ trưởng cơ quan ngang bộ trong khi chờ Quốc hội phê chuẩn và Chủ tịch nước bổ nhiệm tại khoản 5 Điều 24.
- Tạm thời giao quyền Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương trong trường hợp chưa bầu được Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương tại khoản 6 Điều 24.
- Quyết định và chỉ đạo thực hiện các biện pháp cụ thể cần thiết để thi hành lệnh tổng động viên hoặc động viên cục bộ, lệnh ban bố tình trạng khẩn cấp và các biện pháp cần thiết khác để bảo vệ Tổ quốc, bảo đảm tính mạng, tài sản của Nhân dân tại khoản 9 Điều 24. Bởi vì, trường hợp các biện pháp này hạn chế quyền con người, quyền công dân thì phải thực hiện theo đúng quy định tại Điều 14 Hiến pháp mà không thể quy định chung thẩm quyền này cho Thủ tướng Chính phủ như quy định của dự thảo Luật.
Mặt khác, cần tiếp tục rà soát, cân nhắc các quy định về nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ trong công tác lãnh đạo và chịu trách nhiệm về hoạt động của hệ thống hành chính nhà nước từ trung ương đến địa phương, quyết định tổng biên chế cán bộ, công chức, viên chức; quyết định việc phân cấp quản lý công chức, viên chức…
Không thể đổi mới kinh tế và tạo bước đột phá... nếu nhiều quan điểm còn đang “ngập ngừng”, trái chiều nhau - Đại biểu Quốc hội Trương Trọng Nghĩa khẳng định.
PV:- Vấn đề giảm bớt sự phụ thuộc vào một thị trường, cụ thể là Trung Quốc đã được thống nhất từ ý chí của Quốc hội tới quyết tâm điều hành của Chính phủ. Tuy nhiên, trong suốt 10 tháng qua, Trung Quốc vẫn là thị trường nhập khẩu lớn nhất với kim ngạch đạt 35,6 tỷ USD, tăng 17,1% so với cùng kỳ năm 2013, nhập siêu từ Trung Quốc ước tính đạt 23,1 tỷ USD, tăng 17,6%. Xuất khẩu gạo, nông sản và tài nguyên thô vẫn chủ yếu sang Trung Quốc.
Thưa ông, các số liệu trên đã nói lên điều gì? Theo quan điểm của ông, vướng mắc lớn nhất trong việc thoát khỏi phụ thuộc thị trường TQ là gì?
ĐBQH Trương Trọng Nghĩa: - Điều đầu tiên là phân tích cơ cấu xuất nhập khẩu và có đối sách cho từng mặt hàng hay ngành hàng. Cụ thể, cần xem xét và có đáp án câu trả lời cho những vấn đề sau đây:
- Đối với thiết bị, linh kiện và nguyên phụ liệu phục vụ sản xuất hàng xuất khẩu và tiêu dùng của VN: Cần tiếp tục nhập khẩu những gì có lợi cho nền kinh tế VN. Vấn đề là không nên chỉ dựa vào giá rẻ hay do bị mua chuộc mà hạ thấp tiêu chuẩn, hoặc cứ nhập mặc dù trong nước cũng có thể làm được, hoặc giảm chi phí do thông đồng trốn thuế hay buôn lậu.
Mặt khác, về lâu dài, bộ ngành liên quan của ta phải nghiên cứu và có chính sách để từng bước sản xuất những hàng hóa ấy để giảm bớt nhập khẩu. Thay thế nhập khẩu hợp lý cũng là một trong những chủ trương cần thiết để xây dựng một nền kinh tế độc lập, tự chủ.
Vì sao 15 năm qua, VN vẫn phải nhập 80 - 90% sợi, vải, da, phụ liệu khác cho ngành dệt may, da giày xuất khẩu, mà không thể kéo xuống 40-50% hay thấp hơn như Trung Quốc và các nước khác đã làm? Trả lời câu hỏi này thuộc trách nhiệm của nhà nước, nhưng cũng là của các hiệp hội có liên quan. Có tiêu cực hay lợi ích nhóm gì ở đây không?
- Đối với nhập khẩu hàng tiêu dùng: nhập khẩu hàng tiêu dùng mà mình làm được sẽ dẫn đến hậu quả là giúp nước khác cạnh tranh với nước mình trên sân nhà, thậm chí giết chết sản xuất nội địa. Việt Nam đã làm được phích nước từ 40-50 năm trước, vì sao cứ phải nhập phích nước Trung Quốc? Còn nhiều điều tương tự như vậy, thậm chí nhập cả tăm xỉa răng.
Theo quy luật, một nước từ bỏ sản xuất nội địa và thay bằng nhập khẩu vì họ tập trung vào những mặt hàng, ngành hàng có giá trị gia tăng cao hơn và lợi thế so sánh lớn hơn. Ví dụ, họ giảm bớt sản xuất gạo, tập trung sản xuất hàng điện tử để xuất khẩu, từ đó có dư ngoại tệ để có thể nhập khẩu nhiều gạo hơn và cao cấp hơn cho dân họ tiêu dùng. Ta thì nhập khẩu những thứ ta làm tốt hơn Trung Quốc như thực phẩm, rau quả v.v…!
Ngoài ra, phải chấn chỉnh hiện trạng và cơ chế kinh doanh biên mậu, hay xuất nhập tiểu ngạch vì tình hình vừa qua là lợi bất cập hại.
- Xuất khẩu sang TQ: nói chung, phần lớn hàng chế biến của Việt Nam không thể cạnh tranh với hàng cùng loại Trung Quốc về giá cả nên không thể cạnh tranh. Chi phí đầu vào của hàng chế biến Việt Nam quá cao, trong đó có chi phí trung gian quá lớn, một phần do tham nhũng, tiêu cực. Để cạnh tranh được, Việt Nam phải có chính sánh hỗ trợ khôn ngoan, trung hạn và dài hạn, nhưng phải hợp lệ. Điều này, ta chưa làm được và trách nhiệm chủ yếu thuộc nhà nước, nhưng cũng có trách nhiệm của cả doanh nghiệp.
Tóm lại, yếu kém của sản xuất trong nước, mà một phần trách nhiệm không nhỏ là thuộc về quản lý nhà nước vĩ mô, là nguyên nhân và cũng là khâu chủ yếu cần tháo gỡ. Tất nhiên, nếu doanh nghiệp Việt Nam, nhất là các hiệp hội, không phát huy tinh thần yêu nước, lợi ích cộng đồng, tầm nhìn dài hạn, và chung tay với Chính phủ thì cũng không thể thành công.
- Xét riêng khía cạnh công nghiệp, dù đã nếm đủ trái đắng từ công nghệ lạc hậu Trung Quốc, việc nhập khẩu thiết bị, công nghệ Trung Quốc vẫn không giảm bớt: lượng ô tô nguyên chiếc nhập khẩu từ Trung Quốc về Việt Nam trong 9 tháng năm 2014 đã tăng gần 200% so với cùng kỳ, chủ yếu là xe hổ vồ-nguyên nhân làm hỏng đường mà Bộ GTVT đang cố gắng xử lý xe quá tải; xi măng lò đứng bị xóa sổ, xi măng lò quay nhập về nhiều hơn và chủ yếu từ Trung Quốc, công nghệ dệt may, thép...
PV:Đã có ý kiến lo lắng, Việt Nam đang bước vào giai đoạn nhập công nghệ "rác" thứ hai từ Trung Quốc, trong bối cảnh Trung Quốc cũng đang loại công nghệ lạc hậu, thoát bẫy thu nhập trung bình. Ông có nhận xét gì về sự lo lắng này không và vì sao?
ĐBQH Trương Trọng Nghĩa: - Trở thành bãi rác công nghệ là điều đau lòng. Trở thành bãi rác cho những sản phẩm làm ra từ công nghệ rác lại càng đau lòng hơn. Đối với những nước như Việt Nam, tình hình này khó tránh. Có hai điều phải làm:
Thứ nhất là phải có quy định pháp lý hợp lý và hợp lệ. Hợp lý là sát hợp và thuận lợi cho thực tiễn sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp, không buông lỏng, cũng không cực đoan. Hợp lệ là không được vi phạm các cam kết quốc tế. Do đó, phải rất khéo léo và biết học tập kinh nghiệm các nước trong việc này.
Thứ hai là tổ chức thực hiện tốt các quy định ấy. Cần nhất là tránh nhũng nhiễu, tiêu cực, ăn tiền của bên này hay bên kia rồi cho qua.
PV:- Cũng ý kiến trên cho rằng, Việt Nam dù đặt quyết tâm vẫn khó thoát khỏi việc nhập công nghệ lạc hậu bởi lẽ: về giá bán, Trung Quốc sẵn sàng bán giá siêu rẻ; về yêu cầu kỹ thuật để vận hành, công nghệ Trung Quốc rất dễ tính, phù hợp với trình độ nhân lực thấp như VN. Nếu đồng tình với quan điểm trên, liệu có thể hiểu, việc "thoát Trung" phải dựa vào nội lực của bản thân nền kinh tế mà điều này đang thiếu ở Việt Nam?
ĐBQH Trương Trọng Nghĩa: - Tôi không thích khẩu hiệu “thoát Trung”vì dễ gây hiểu lầm là kỳ thị doanh nghiệp và hàng hóa Trung Quốc. Chúng ta chỉ muốn hội nhập tốt để xây dựng nền kinh tế Việt tự chủ, phát triển cao và bền vững.
Như tôi đã nhấn mạnh, là láng giềng của một nền kinh tế mạnh như TQ đem lại nhiều cơ hội, và VN cũng có thế mạnh của mình. Hãy làm cho kinh tế TQ cũng cần VN, nhưng hai bên cần nhau một cách lành mạnh, cùng có lợi. Giao thương với TQ có thể giúp VN phát triển nhanh hơn, mạnh hơn, với điều kiện phải có chính sách đúng, khôn ngoan và sự thống nhất hành động của cả Chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp, nhất là không vì lợi ích cá nhân hay cục bộ, “ăn xổi, ở thì”, chụp giật, thậm chí phá nhau.
PV:- Nhìn tổng thể nền kinh tế, động lực của nền kinh tế là doanh nghiệp vừa và nhỏ đang chết hàng loạt, các DNNN làm ăn thua lỗ liên miên, nông nghiệp là người khổng lồ chân đất sét, chúng ta phải đặt vấn đề việc giảm phụ thuộc thị trường Trung Quốc như thế nào là phù hợp, để quyết tâm đi liền với hành động? Cùng với đó, nền kinh tế Việt Nam cần phải thay đổi điều gì đầu tiên để có thể bắt đầu nghĩ tới việc đứng vững trên đôi chân của mình?
ĐBQH Trương Trọng Nghĩa: - Điều đầu tiên là phải tâp trung chuyển đổi mô hình và phương thức tăng trưởng, khởi đầu bằng việc định hình một chiến lược tái cơ cấu toàn diện, tất nhiên, có trọng tâm, trọng điểm, lộ trình, cách thức.
Nói nôm na, phải xác định lại cả hướng đi, thiết kế lại đường ray, đại tu cả đoàn tàu và xây dựng lại lộ trình mới. Ví dụ: tại sao không thể xác định nông nghiệp công nghệ cao, sinh học công nghệ cao, công nghệ thông tin và dịch vụ (dựa vào kinh tế biển và du lịch) là hướng phát triển để có một nước VN giàu mạnh? Đó là chưa kể, không thể đổi mới kinh tế và tạo bước đột phá nếu thiếu những chuyển biến đồng bộ về chính trị, về văn hóa, xã hội, mà hiện nay nhiều quan điểm còn đang “ngập ngừng”, thậm chí trái chiều nhau.
Tóm lại để đưa nền kinh tế VN vượt lên giai đoạn phát triển mới về chất, cần phải có sự tổng hợp lực của nhiều yếu tố, nhiều lực lượng, mà trước hết là nhân tố lãnh đạo chính trị, đội ngũ doanh nhân, giới khoa học, giáo dục và văn hóa, và các tầng lớp xã hội khác. Nghĩa là yếu tố con người.
Trong đó, nổi lên vai trò dẫn dắt của các nhà lãnh đạo, tức là những người lái tàu. Nếu có được cơ chế chọn lọc được và trọng dụng người tốt và giỏi, có khả năng xử lý thích đáng người sai phạm, thay thế kịp thời người kém cỏi, qua đó hình thành được văn hóa lãnh đạo trọng danh dự, cần kiệm liêm chính, chí công vô tư, đồng thời có chính sách đãi ngộ hợp lý với họ thì VN sẽ thành công. Thành bại phụ thuộc vào điều này. Đó cũng là điều mà nhân dân đang đòi hỏi và kỳ vọng.
PV:- Xin cảm ơn ông!
-------------------------
Tổng hợp
1
2
3
4
5
