Ngày 4/3, khi trả lời phỏng vấn, tướng Vincent Brooks, Tư lệnh lục quân Mỹ tại Thái Bình Dương cho rằng, việc Trung Quốc tăng ngân sách quốc phòng không đáng báo động, nếu Bắc Kinh không dùng nguồn lực quân sự này để gây hấn và Mỹ phải theo sát những động thái của quân đội Trung Quốc. 

 

Tướng Vincent Brooks nhấn mạnh, Trung Quốc đã tiến hành những hành động gây hấn trên biển và trên không hoặc gây áp lực trong các cuộc đối thoại song phương với những quốc gia đang phải lựa chọn quan hệ với Mỹ hay Trung Quốc. Do đó, việc cần thiết là phải đối thoại minh bạch với Trung Quốc nhằm tránh hiểu nhầm giữa Bắc Kinh với đồng minh của Mỹ trong khu vực.

Mức tăng thấp nhất

 

Ngày 5/3, Thủ tướng Lý Khắc Cường chính thức thông báo, ngân sách quân sự của Trung Quốc năm 2015 sẽ tăng 10,1%, tương đương với 142 tỉ USD. Thủ tướng Lý Khắc Cường cũng nhấn mạnh, Trung Quốc phải hướng tới mục tiêu thành một cường quốc về biển. Trong báo cáo công tác của chính phủ do ông Lý Khắc Cường trình bày trước Quốc hội, Thủ tướng Trung Quốc đã 2 lần nhắc tới cụm từ “cường quốc về biển”. Cụm từ “cường quốc về biển” lần đầu tiên được đưa ra trong báo cáo tại Đại hội 18 với nội hàm: Nâng cao năng lực khai thác tài nguyên biển, phát triển kinh tế biển, bảo vệ môi trường sinh thái biển, kiên quyết bảo vệ cái gọi là chủ quyền và lợi ích quốc gia về biển.

 

Theo bà Phó Doanh (Oánh), người phát ngôn báo chí của kỳ họp thứ 3 Quốc hội Trung Quốc khóa 12, ngân sách quốc phòng Mỹ năm 2016 sẽ là 585 tỉ USD, tăng 24,7 tỉ USD so với năm 2015 và gấp 4 lần so với Trung Quốc. Mặc dù Nga chi 93,9 tỉ USD cho quân sự năm 2016, chỉ bằng 66% so với Trung Quốc, nhưng lại tăng 10,2 tỉ USD so với năm 2015. Theo tờ Sina Military Network, việc mua sắm vũ khí và trang thiết bị quân sự mới sẽ chiếm phần lớn chi tiêu quân sự của Trung Quốc sau khi Bắc Kinh tăng ngân sách quốc phòng thêm 10% trong năm nay (lên mức 142 tỉ USD), mức tăng thấp nhất trong 5 năm qua (11,2% năm 2012, 10,7% năm 2013 và 12,2% năm 2014).

 

Tướng nghỉ hưu Từ Quang Dụ nhận định, mức tăng chi tiêu quốc phòng hai con số vẫn sẽ tiếp tục trong nhiều năm tới bởi chi tiêu quân sự tính theo đầu người của Trung Quốc thấp hơn nhiều so với Nhật và Mỹ. Giới quân sự Trung Quốc cho rằng, nếu mức tăng dưới 10% sẽ “không đủ” đáp ứng mục tiêu hiện đại hóa của quân đội nước này. Giới quân sự cho rằng, Trung Quốc sẽ mua thêm tàu ngầm Type 636M lớp Kilo, trị giá 200 triệu USD và tàu đổ bộ đệm khí lớp Zubr, trị giá 85 triệu USD. Ngoài ra, không quân và Hải quân Trung Quốc sẽ nâng cấp cho khoảng 50 chiến đấu cơ J-10 và J-11, cùng 20-30 máy bay ném bom và máy bay lớn khác. Dự kiến, Hải quân Trung Quốc sẽ được bổ sung thêm 1-2 khu trục Type 052C/DD, 2-3 tàu hộ tống Type 54A và 3-4 tàu hộ vệ Type 056, cùng một số tàu ngầm thông thường và tàu ngầm hạt nhân.

 

Tờ New York Times dẫn lời ông Richard Bitzinger, chuyên gia nghiên cứu quân sự Trung Quốc thuộc Viện Nghiên cứu Rajaratnam, Đại học Quốc gia Singapore và chuyên gia phân tích Phillip Saunders thuộc Đại học Quốc phòng Washington cho rằng, việc tăng cho quốc phòng luôn lớn hơn kinh tế chứng tỏ, ban lãnh đạo Trung Quốc muốn tăng chi cho quân sự bất chấp điều gì đang diễn ra. Giới phân tích nhận định, việc Bắc Kinh duy trì tăng trưởng ngân sách quốc phòng trên hai con số trong bối cảnh kinh tế khó khăn, cho thấy quyết tâm hiện đại hóa quân đội của ban lãnh đạo nước này. Nhiều người nói rằng, câu hỏi bây giờ không phải vì sao Trung Quốc không ngừng tăng ngân sách quốc phòng, mà Bắc Kinh sẽ sử dụng số tiền này vào lĩnh vực nào và ai là đối tượng nhằm trong ống ngắm.

 

 

Theo ông David Helvey, Phó trợ lý Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ đặc trách Đông Á, Washington lo ngại trước sự thiếu minh bạch về quân sự ngày càng gia tăng của Trung Quốc và hành vi ngày càng quyết đoán của Bắc Kinh trên biển. Theo nhận định của chuyên gia Zack Cooper đến từ Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), Mỹ đã thất bại trong việc ngăn cản Trung Quốc tiến hành các hoạt động khiêu khích tại khu vực nhạy cảm này. Còn theo bà Mira Rapp Hooper, Giám đốc Trung tâm Sáng kiến minh bạch châu Á, chuyên gia tại CSIS, những hòn đảo nhân tạo mới có thể hỗ trợ Bắc Kinh thiết lập Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) ở Biển Đông.

 

Ngày 3/3, mạng Jane’s Defense Weekly (Anh) đăng bài “Có bằng chứng về khả năng xuất hiện phiên bản cải tiến của Đông Phong-31” bởi trước đó (26/2) Tư lệnh Bộ Tư lệnh Chiến lược Cecil Haney cho rằng, Trung Quốc đang nâng cấp tên lửa đạn đạo xuyên lục địa Đông Phong-31 thành Đông Phong-31B. Đông Phong-31 có tầm bắn 8.000km, Đông Phong-31A đạt mức 11.200km.

 

Ngày 3/3, trang tin Down Jones Newswires và iMarket Report đã lên án hành vi vi phạm luật pháp quốc tế của Trung Quốc, xâm phạm nghiêm trọng chủ quyền của Việt Nam, đồng thời vạch rõ âm mưu bành trướng lãnh thổ của Bắc Kinh khi ồ ạt xây dựng cơ sở hạ tầng trên các đảo, bãi đá tranh chấp ở Biển Đông. Trước đó, trên trang tin Wall Street Journal, 2 tác giả Jeremy Page (từ Bắc Kinh) và Julian Barnes (từ Washington) cũng đề cập tới việc Trung Quốc tạo ra một chuỗi pháo đài có thể khống chế đường không và đường biển bằng cách đảo hóa trái phép và điều này cho thấy, Bắc Kinh không từ bỏ tham vọng độc chiếm Biển Đông. Tuy nhiên, hành động này của Trung Quốc sẽ không làm tăng tính hợp pháp về yêu sách chủ quyền tại Biển Đông theo Công ước Liên Hiệp Quốc về Luật Biển năm 1982 (UNCLOS).

 

Còn theo nhận định của chuyên gia James Hardy, biên tập viên phụ trách khu vực Châu Á - Thái Bình Dương của Tạp chí IHS Janes’s Defence Weekly, các cơ sở của Trung Quốc ở Trường Sa rõ ràng dùng cho mục đích quân sự. Bởi từ chỗ chỉ có một số cơ sở nhỏ bằng bê tông, hiện Trung Quốc đã có các đảo đầy đủ với sân bay trực thăng, đường băng, cảng và các phương tiện để hỗ trợ cho một lực lượng lớn binh sĩ. Theo ông James Hardy, những cơ sở hạ tầng kể trên sẽ cho phép Trung Quốc thực hiện yêu sách “đường lưỡi bò” một cách mạnh mẽ hơn. Trong khi đó, ông Ian Storey, chuyên gia nghiên cứu về Biển Đông tại Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore, lại cho rằng, các cơ sở này có khả năng được sử dụng để thực thi tuyên bố chủ quyền và quyền tài phán của Trung Quốc, đồng thời gia tăng áp lực đối với các tàu chiến và tàu bảo vệ bờ biển của những quốc gia hữu quan; và điều này chứng tỏ, chính sách của Bắc Kinh đối với “đường lưỡi bò” cơ bản không thay đổi.

 

 

Ngày 5/3, Chánh Văn phòng Nội các Nhật Bản Yoshihide Suga đã bày tỏ quan ngại trước việc ngân sách quốc phòng của Trung Quốc liên tục tăng trưởng ở mức 2 con số trong 5 năm liên tiếp; đồng thời mong muốn Bắc Kinh nâng cao tính minh bạch trong chính sách quốc phòng. Tổng Tham mưu trưởng Lực lượng Phòng vệ Nhật Bản Kawano Katsutoshi cũng coi đây là “tình trạng hiện đại hóa quân đội không bình thường” và sẽ chuẩn bị để phòng vệ tương ứng.

 

Cùng ngày 5/3, khi trả lời phỏng vấn Hãng Kyodo News, Đô đốc Hải quân Trung Quốc Doãn Trác đã khuyến cáo Nhật Bản không nên làm gia tăng căng thẳng trên Biển Đông. Theo ông Doãn Trác, nếu Mỹ - Nhật có quyền đưa tàu tới các vùng biển nào đó, Trung Quốc cũng có quyền tương tự. Ông Doãn Trác từng đề cập tới khả năng xảy ra xung đột Trung - Nhật do những tranh chấp về chủ quyền quần đảo Senkaku/Điếu Ngư.

 

Cũng trong ngày 5/3, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh (Doanh) cho biết, Trung Quốc không chấp nhận yêu cầu vô lý của Nhật Bản đòi xóa trang web quần đảo Điếu Ngư bản tiếng Anh và tiếng Nhật của Trung Quốc và một lần nữa thúc giục Tokyo nhìn thẳng vào lịch sử, tôn trọng sự thực. Trước đó (4/3), Nhật Bản đã gửi công hàm phản đối việc Trung Quốc mở trang web phiên bản tiếng Anh và tiếng Nhật để thể hiện chủ quyền của Bắc Kinh đối với quần đảo Senkaku/Điếu Ngư.

 

Trong báo cáo nghiên cứu năm 2014 của Viện Khoa học Xã hội Trung Quốc, cơ quan này đã nhắc tới 3 thách thức của Bắc Kinh. Thứ nhất, chiến lược “xoay trục” của Washington ảnh hưởng đến quan hệ Trung - Mỹ. Thứ hai, tranh chấp quần đảo Senkaku/Điếu Ngư với Nhật Bản khiến quan hệ Trung - Nhật tiếp tục xấu đi. Thứ ba, các nước lớn can thiệp làm tranh chấp lãnh thổ ngày càng gay gắt. Trước đó (28/2), tờ Breitbart đưa tin, Trung Quốc đang cải tạo bất hợp pháp quy mô lớn ở quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam nhằm phục vụ mưu đồ bành trướng, độc bá Biển Đông. Giới phân tích cho rằng, hoạt động đảo hóa trên Biển Đông của Trung Quốc nhắm tới nhiều đích. Thứ nhất, củng cố dần tính chính danh đối với tuyên bố chủ quyền phi pháp tại Biển Đông. Thứ hai, ngăn cản khả năng tiếp cận Biển Đông từ các cường quốc, nhất là Mỹ. Thứ ba, tạo điều kiện cho chiến lược “cắt lát xúc xích”.

 

Ngày 2/3, Tân Hoa xã dẫn lời ông Khúc Tinh, Đại sứ Trung Quốc tại Bỉ, bác bỏ nhận định của học giả người Bỉ Jonathan Holslag nêu trong cuốn “Cuộc chiến tranh sắp tới của Trung Quốc với châu Á” (China’s coming war with Asia) phát hành hôm 27/2. Đại sứ Khúc Tinh cho rằng, Trung Quốc tuy có tranh chấp lãnh thổ với láng giềng, nhưng Bắc Kinh đã giải quyết hòa bình, thông qua đàm phán ngoại giao với 12/14 quốc gia chung biên giới. Theo học giả Jonathan Holslag đến từ Trường đại học Free Brussels, những căng thẳng có khả năng xảy ra tại châu Á đều xuất phát từ những yêu sách quá đáng của Trung Quốc và cuốn “Cuộc chiến tranh sắp tới của Trung Quốc với châu Á” chỉ nhận dạng những vấn đề nan giải ở châu Á, mô tả các hậu quả có thể xảy ra và thảm kịch từ một đại cường chỉ là vấn đề thời gian.

------------------------