Sau bầu cử giữa kỳ ở Mỹ: Chính trường có rơi vào bế tắc?

 

 

Trong cuộc bầu cử này, tất cả 436 ghế Hạ viện được bầu lại cùng 46 trong 100 ghế Thượng viện và 36 trong số 50 ghế thống đốc bang. Suốt chiến dịch tranh cử, phe Cộng hòa đã tập trung vào việc cử tri không hài lòng với Tổng thống Obama và quảng bá rằng cuộc bỏ phiếu này được xem như một lần trưng cầu dân ý về quyền lãnh đạo của Tổng thống. 

 

Rõ ràng đảng Cộng hòa đã giành chiến thắng thuyết phục. Trong lúc kiểm phiếu còn diễn ra, Đảng Cộng hòa đã dễ dàng giành 6 ghế cần thiết để kiểm soát Thượng viện, và giành được ghế ở nhiều bang nơi các nghị sĩ Dân chủ về hưu. Phe Cộng hòa đã chiếm ít nhất 52 ghế Thượng viện và sẽ còn giành tiếp nữa, tăng đáng kể so với thiểu số 45 ghế hiện nay. 

 

Ở Hạ viện, Đảng Cộng hòa giành được 247 ghế - vượt con số kỷ lục 246 ghế mà đảng này giành được dưới chính quyền Tổng thống Harry Truman từ cách đây 80 năm, vượt đáng kể so với 213 ghế cần thiết để nắm đa số trong Hạ viện. 

 

Với 36 ghế thống đốc được bầu lại, phe Cộng hòa cũng chiếm ưu thế. 

 

Một trong những chiến thắng đáng kể đầu tiên của phe Cộng hòa là ở bang Kentucky, nơi Thượng nghị sĩ Mitch McConnell, lãnh tụ phe thiểu số Cộng hòa trong Thượng viện, đã đánh bại nghị sĩ Dân chủ Alison Lundergan Grimes, và được bầu lại lần thứ 6 liên tiếp. Ông McConnell sẽ trở thành chủ tịch phe đa số tại Thượng viện. 

 

Phát biểu sau khi đắc cử, ông McConnell nói rằng: “Kết quả này không phải về tôi hay đối thủ của tôi. Kết quả này là về một chính phủ mà người dân không còn tin tưởng nữa”. 

 

Thời điểm này đang thực sự bất lợi cho Đảng Dân chủ và Tổng thống Obama. Sau nhiều năm phục hồi kinh tế chậm chạp và hàng loạt cuộc khủng hoảng ở nước ngoài, tâm trạng của cử tri đang mệt mỏi và chua xót. Gần 2/3 số cử tri được hỏi sau bỏ phiếu nói rằng nước Mỹ đang đi sai đường nghiêm trọng. Chỉ có 30% nói rằng nói chung Mỹ đang đi đúng đường. 

 

Hơn 4 trong số 10 cử tri không hài lòng cả với ông Obama và Quốc hội – theo thăm dò ý kiến của AP và các kênh truyền hình thực hiện.

 

 

Bà Mia Love, bang Utah, trở thành người phụ nữ da đen đầu tiên của Đảng Cộng hòa được bầu vào Hạ viện.  

 

 

Khi Quốc hội mới của Mỹ tuyên thệ vào tháng Giêng tới, đây là lần đầu tiên kể từ 2006, Đảng Cộng hòa chiếm đa số ở cả hai viện quốc hội. Và như vậy họ sẽ có quyền lực để làm phức tạp hơn – nếu không nói là ngăn chặn hoàn toàn – chương trình nghị sự của ông Obama trong 2 năm cuối nhiệm kỳ ở Nhà Trắng. Kiểm soát được Thượng viện sẽ cho phép phe Cộng hòa cản trở Tổng thống chỉ định thẩm phán liên bang mới, các thành viên nội các và các quan chức cấp cao của chính phủ. Phe Cộng hòa cũng sẽ tấn công mạnh mẽ trong các vấn đề thâm hụt nhân sách, giảm bớt các quy định liên bang, buộc Dân chủ chấp nhận các thay đổi lớn trong luật bảo hiểm y tế vốn được xem là thành tựu đối nội của Tổng thống Obama.

 

Tuy nhiên, theo các nhà phân tích, cử tri Mỹ không chỉ thiếu tin tưởng vào Tổng thống Obama. Theo như các cuộc thăm dò ý kiến, người Mỹ đã chán tất cả các chính trị gia, không chỉ phe Dân chủ, mặc dù Tổng thống là người phải “chịu trận” nhiều nhất. 

 

Thủ lĩnh phe Cộng hòa Mitch McConnell hiểu điều đó, và ông biết rằng trong 2 năm tới, người Mỹ cũng có thể đánh mất lòng tin vào ông, nên ông cần thận trọng khi đưa ra chỉ trích. Vì vậy ông sẽ phải có một số quyết định mang tính chiến thuật. 

 

Lãnh tụ phe đa số hiện nay – Thượng nghị sĩ Dân chủ Harry Reid, đã chúc mừng ông McConnell trong một tuyên bố ngắn: “Thông điệp từ cử tri rất rõ ràng. Họ muốn chúng ta làm việc cùng nhau. Tôi trông đợi hợp tác với Thượng nghị sĩ McConnell để đem lại được nhiều điều cho tầng lớp trung lưu”. 

 

Sự bế tắc chính trị trong Quốc hội đã lên tới mức cao lịch sử và là mối lo ngại lớn đối với cử tri, và nhiều người đã bày tỏ sự giận dữ khi nhiều vấn đề cấp bách mà đất nước đang đối mặt lại sa lầy một chỗ. Một nhiệm kỳ rưỡi qua của ông Obama đã cho thấy, có những lúc sự kình địch đảng phái đã khiến nhiều chính sách của Tổng thống không thể “trôi” dễ dàng qua các cuộc tranh luận và bỏ phiếu ở quốc hội. 

 

Các nhà phân tích cho rằng, chiến thắng của phe Cộng hòa có thể làm cho tình hình tệ hại hơn trước cuộc bầu cử tổng thống năm 2016.

 

Theo các thăm dò ý kiến, đa số cử tri được hỏi ủng hộ một số quan điểm của Đảng Dân chủ và ông Obama hơn là của Đảng Cộng hòa – chẳng hạn vấn đề người nhập cư bất hợp pháp vào Mỹ nên được phép có việc làm, ủng hộ quân đội Mỹ chống lại Nhà nước Hồi giáo, và đồng ý rằng biến đổi khí hậu là vấn đề nghiêm trọng. 

 

Hơn nữa, Các lãnh đạo Cộng hòa đã cam kết thúc đẩy những ưu tiên chính sách chủ chốt của họ, gây sức ép để Tổng thống Obama phải đàm phán theo điều kiện của họ. Cuộc bầu cử giữa kỳ này đã tiêu tốn số tiền kỷ lục, gần 4 tỉ USD, gần bằng số tiền trong bầu cử tổng thống năm 2012, gấp 10 lần số tiền Mỹ cam kết dành cho cuộc chiến chống Ebola ở Tây Phi. Một phần khá lớn số tiền được dùng để khuếch trương hình ảnh cho các ứng cử viên. Không phải không có chuyện các nhóm vận động đã dành những khoản tiền khổng lồ để tác động tới lá phiếu của cử tri và chính sách của người được bầu. Và sau rốt, chi tiêu số tiền lớn đến vậy cho một chiến dịch bầu cử để rồi chính trường bế tắc chắc chắn không phải là điều cử tri mong muốn.