Trái hẳn với những tuyên bố hòa dịu mà giới lãnh đạo Trung Quốc không ngừng đưa ra, đặc biệt là từ cuối năm 2014 đến nay, những gì đang diễn ra trên biển Đông lại là một bức tranh đối lập.
Hình ảnh những đá, bãi ngầm đang được nước này xây dựng và mở rộng tại biển Đông trong 2015 cho thấy diện tích các nơi này đã tăng gấp nhiều lần. Quy mô và tốc độ của việc bồi đắp các bãi ngầm hay rạn san hô mà Trung Quốc đang kiểm soát phi pháp tại quần đảo Trường Sa của Việt Nam làm cả khu vực đặc biệt quan ngại.
Tăng tốc xây dựng phi pháp đảo nhân tạo
Ngày 02/5/2014, căng thẳng tại biển Đông leo thang nghiêm trọng khi Trung Quốc đơn phương triển khai giàn khoan Hải Dương 981 trong vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa của Việt Nam. Gần 2 tuần sau đó, ngày 13/5/2014, Philippines công bố những bức ảnh cho thấy Trung Quốc đang cải tạo đất đá tại Gạc Ma để xây dựng một đường băng. Cùng ngày, một báo cáo mật từ văn phòng Tổng thống nước này cho biết thêm, Trung Quốc cũng đang cải tạo đất ở hai bãi Tư Nghĩa và Én Đất.
Tiếp sau đó, ngày 04/6/2014, tờ Phil Star của Philippines trích lời của Tổng thống Benigno Aquino III rằng ông đã nhận được báo cáo về sự chuyển dịch của các tàu vận tải Trung Quốc tại hai bãi đá ngầm Gaven và Châu Viên.
Hơn 5 tháng sau, những bức ảnh vệ tinh được Tạp chí Quốc phòng IHS Jane’s công bố ngày 14/11/2014 cho thấy, Trung Quốc đang tiến hành cải tạo và xây dựng một đường băng tại bãi Chữ Thập. Những hình ảnh này được chụp bởi vệ tinh của Cơ quan Quốc phòng và Không gian Airbus. So sánh với bức ảnh chụp vào ngày 08/8, chỉ trong vòng chưa đầy 3 tháng, Trung Quốc đã mở rộng đáng kể diện tích bãi Chữ Thập.
Theo IHS Jane’s, hòn đảo nhân tạo mới sẽ có chiều dài khoảng 3.000 mét, chiều rộng từ 200 đến 300 mét. Theo ảnh chụp từ vệ tinh của Digital Globe, góc đông bắc bãi Chữ Thập là nơi cải tạo đầu tiên của Trung Quốc. Theo mạng quân sự Sohu của Trung Quốc, chưa đầy 1 tháng, khu vực cải tạo đã tăng diện tích gấp 3 lần, lên 0,96 km2. Sau khi hoàn thành cải tạo góc đông bắc, Trung Quốc sẽ tiếp tục cải tạo các góc khác.
Tháng 10/2014, tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP) cũng dẫn lời các chuyên gia Trung Quốc cho hay bãi Chữ thập đã được cải tạo mở rộng tới khoảng 1 km2, trở thành đá lớn nhất Trường Sa và việc cải tạo vẫn còn tiếp diễn. Thêm vào đó, giáo sư Jin Canrong tại Đại học Nhân Dân Trung Quốc đã tiết lộ với SCMP rằng, một kế hoạch xây đảo nhân tạo tại bãi Chữ Thập đã được đệ trình lên chính phủ Trung Quốc. Hòn đảo nhân tạo này sẽ có diện tích gấp đôi căn cứ quân sự Diego Garcia rộng 44 km2 của Mỹ tại Ấn Độ Dương.
IHS Jane’s tiếp tục công bố những hình ảnh về quá trình cải tạo của Trung Quốc ở đá Gaven. Dựa trên những bức ảnh vệ tinh được chụp bởi Cơ quan Quốc phòng và Không gian Airbus vào ngày 31/3 và 07/8/2014, việc cải tạo tại đá Gaven được tiến hành tương tự như các bãi đá khác. Mặc dù vậy, theo IHS Janes’s, không có cầu cảng nào được xây dựng tại Gaven. Những công trình khác như doanh trại cho binh sĩ vẫn được xây.
Ám chỉ Mỹ “ngừng gây rối”
Sau khi IHS Jane’s công bố các hình ảnh tại Chữ Thập, người phát ngôn quân đội Mỹ, ông Jeffrey Pool phát biểu: “Chúng tôi (Mỹ) kêu gọi Trung Quốc ngừng chương trình cải tạo đảo và có sáng kiến ngoại giao nhằm khuyến khích các bên cùng kiềm chế không thực hiện các hoạt động tương tự”. Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ Daniel Russel, trong cuộc gặp với người đồng cấp Trung Quốc ngày 10/2/2015, đã thúc giục Bắc Kinh sớm dừng việc cải tạo các bãi đá tại Trường Sa. “Điều này sẽ gây ra những bất ổn và trái với những gì mà Trung Quốc đã cam kết với ASEAN”, ông Russel nói.
Đáp lại, Thời báo Hoàn Cầu, một tờ báo thuộc chủ quản của Đảng Cộng sản Trung Quốc tuyên bố “Việc xây dựng của Trung Quốc trên đảo Vĩnh Thử (cách gọi của TQ, tức đảo Chữ Thập - TG) sẽ không bị ảnh hưởng vì lời lẽ của Mỹ. Vĩnh Thử sẽ trở thành đảo lớn, cho thấy khả năng xây dựng to lớn của Trung Quốc”.
Người phát ngôn Bộ Quốc phòng Trung Quốc Dương Vũ Quân, tuyên bố: “Việc duy trì và xây dựng các công trình và cơ sở hạ tầng trên các rặng san hô và đảo ở biển Hoa Nam (biển Đông) là hoàn toàn hợp pháp và tuân thủ theo quy định của pháp luật. Các quốc gia khác không có quyền xen vào những hoạt động xây dựng như vậy”.
Còn người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh ngày 19/2/2015 cho rằng “những nước thứ 3 nên nói ít lại và ngừng việc gây rối đi”, ám chỉ đến Mỹ và những bình luận của ông Russel trong chuyến thăm đến Manila.
------------------------
Biển Đông: Nội bộ Trung Quốc tranh cãi để giành quyền lợi
Giới quân sự cho rằng, ngân sách quốc phòng của Trung Quốc sẽ là một trong những chủ đề chính được thảo luận khi lưỡng hội nước này (Chính hiệp và Quốc hội) khai mạc từ 3/3.
Dự kiến, Trung Quốc sẽ tăng ngân sách quốc phòng 2015 từ 10-15%. Năm 2014, Bắc Kinh công bố ngân sách quốc phòng 129 tỉ USD, nhưng phương Tây cho rằng, thực chi của Trung Quốc lớn hơn khoảng 9% con số kể trên. Gần 1 tháng trước (12/2), tờ Tokyo Shimbun đăng bài "Trung Quốc đứng đầu châu Á về lượng chi tiêu quốc phòng" bởi trong 2 năm 2013 và 2014, trong tỷ lệ tăng chi tiêu quốc phòng của châu Á (tính cả châu Đại Dương), có tới 63,4% đến từ Trung Quốc. Tiếp đến là Ấn Độ (14,2%), Nhật Bản (5,7%), Hàn Quốc (4,2%). Theo thống kê, tổng chi tiêu quốc phòng của châu Á năm 2014 khoảng 344 tỉ USD, tăng 27% so với năm 2010. Riêng tỷ trọng của Trung Quốc trong chi tiêu quốc phòng ở châu Á tăng từ 28% năm 2010 lên 38% năm 2014.
“Nước ấm nấu ếch”
Ngày 26/2, trang mạng sina.com của Trung Quốc dẫn báo chí Mỹ dự đoán, năm 2015, chi tiêu quân sự của Trung Quốc ít nhất sẽ tăng 10%, đạt khoảng 145 tỉ USD. Trung Quốc cũng đang bí mật phát triển tàu ngầm hạt nhân chiến lược lớp Đường Type 096 thế hệ mới có thể trang bị 24 tên lửa đạn đạo tầm bắn hơn 11.000km. Dự kiến đến trước năm 2020, Hải quân Trung Quốc ít nhất sẽ sở hữu 6 tàu ngầm hạt nhân tên lửa đạn đạo Type 094 và 4 tàu ngầm hạt nhân tên lửa đạn đạo Type 096, mang theo 80 quả tên lửa xuyên lục địa.
Cùng ngày 26/2, tờ Free Beacon đưa tin, Bắc Kinh đã từ chối yêu cầu của Washington về việc dừng các hoạt động xây dựng cải tạo bất hợp pháp trên một số bãi đá trong quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam. Ngày 26/2, giới truyền thông Trung Quốc đưa tin, Bắc Kinh đang cải tạo đất đai và xây cất trên diện rộng tại khu vực có tranh chấp ở Biển Đông và đây là sự thừa nhận hiếm thấy của Bắc Kinh. Theo tờ Quân giải phóng, Trung Quốc đã cải tạo đất trên bãi đá Châu Viên thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam và binh sĩ đã tiến hành các cuộc diễn tập từ tháng 2/2015. Tối 26/2, Đài RFI cho biết, Trung Quốc đang tiếp tục thực hiện ý đồ khống chế Biển Đông và thiết lập chuỗi đảo nhân tạo tại quần đảo Trường Sa, làm căn cứ đồn trú binh lính nhằm kiểm soát toàn bộ khu vực này.
Cũng trong ngày 26/2, tờ The Post and Courier bình luận, Trung Quốc đang tranh thủ Nga - Mỹ bị cuốn vào “chảo lửa Ukraine” để thực hiện âm mưu bành trướng ở châu Á. Học giả Ian Storey đến từ Viện Nghiên cứu Đông Nam Á ở Singapore cho biết, hoạt động tích tụ quân sự của Trung Quốc ở Trường Sa đã vạch trần sự dối trá của Bắc Kinh và chính sách của Trung Nam Hải về cơ bản không có gì thay đổi. Còn theo học giả Carl Thayer, đã quá muộn để Mỹ thực hiện một sự khác biệt trong khu vực bởi Trung Quốc sẽ không dừng hoạt động biến đá thành đảo. Trong khi đó, ông Navin Rajagobal, cựu Phó giám đốc Trung tâm Luật Quốc tế thuộc Đại học Quốc gia Singapore kêu gọi, cần đề cao việc tôn trọng luật pháp quốc tế tại Biển Đông.
Ngày 25/2, tờ Đa Chiều bình luận, hoạt động biến đá thành đảo mà Trung Quốc đang tiến hành cho thấy, Bắc Kinh đang áp dụng thủ đoạn "nước ấm nấu ếch" để tranh thủ thời gian bố trí chiến lược ở Biển Đông, sau đó thôn tính toàn bộ quần đảo Trường Sa. “Nước ấm nấu ếch” là chuyện ngụ ngôn dân gian Trung Quốc - nếu ếch bị cho vào nồi nước sôi, nó sẽ lập tức nhảy ra theo phản xạ tự nhiên, nhưng cho vào nồi nước lạnh rồi đun lên, nó sẽ chết từ từ.
Xu hướng mới?
Ngày 26/2, tờ Thời báo Hoàn Cầu đặt câu hỏi, liệu Nhật Bản có thể tác chiến với Trung Quốc trong tình hình không có sự chi viện của Mỹ? Và chuyên gia quân sự Nhật Bản Inoue Kazuhiko đã trả lời câu hỏi này trên Tạp chí SAPIO số ra tháng 3/2015. Theo đó, cho dù Mỹ không tham chiến khi Trung - Nhật xung đột ở quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, thực lực của Lực lượng Phòng vệ bờ biển Nhật Bản cũng là mối quan ngại thực sự của Bắc Kinh. Theo chuyên gia Inoue Kazuhiko, hải quân Trung Quốc chưa sở hữu tàu chiến phòng không có tính năng như tàu Aegis Atago của Nhật Bản. Ngoài ra, Tokyo còn sở hữu tàu sân bay, tàu chiến kiểu tấn công như Izumo (tàu sân bay trực thăng).
Hạ tuần tháng 2/2015, Trung tâm Nghiên cứu quốc tế và Chiến lược (CSIS) tại Washington cho rằng, Trung Quốc đã "thay đổi đáng kể kích thước và cấu trúc của các đặc điểm đất đai tự nhiên" ở Biển Đông. Theo CSIS, từ 2014, Trung Quốc bắt đầu cải tạo quy mô lớn tại bãi đá Gaven và xây dựng một đảo nhân tạo mới rộng hơn 7ha tại đây. Trong một bài đăng trên tờ Le Figaro, tác giả Jean Licourt đã coi việc đảo hóa của Trung Quốc là nhằm xác định sự chiếm đóng tại Biển Đông. Còn theo Radio Monaco, Trung Quốc đang thực hiện chiến dịch mở rộng một đồn lũy trên bãi đá Chữ thập, nằm giữa Philippines và Việt Nam với quy mô ngày càng lớn.
Sau khi tờ Jane’s Defense công bố những bức ảnh mới về hoạt động xây dựng trái phép của Trung Quốc tại quần đảo Trường Sa (từ hôm 15/2), giới chuyên môn đã chỉ rõ ý đồ bành trướng của Bắc Kinh. Theo chuyên gia Carl Thayer đến từ Học viện Quốc phòng Australia, đảo nhân tạo (bãi đá Tư Nghĩa, Gạc Ma, Ga Ven, Chữ Thập, Châu Viên, Én Đất) tại Biển Đông không những là kho tiếp liệu cho chiến hạm Trung Quốc, mà còn là nơi cung cấp hậu cần và điểm dừng cho tàu đánh cá, tàu cảnh sát biển Trung Quốc. Việc tạo ra đảo nhân tạo giống như xây dựng “tàu sân bay không thể đánh chìm”, tạo điều kiện giúp Trung Quốc tuyên bố Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) trên Biển Đông.
Ngày 27/2, khi phát biểu tại cuộc họp báo, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi đã ngụy biện cho các hành động cải tạo trái phép ở Biển Đông. Ông Hồng Lỗi không những cho rằng, Bắc Kinh đã hành động "kiềm chế và có trách nhiệm" tại khu vực này, mà còn phản đối tuyên bố hôm 26/2 của Giám đốc Tình báo quốc gia Mỹ James Clapper và coi đó là sự can thiệp của Mỹ.
Ai là “Ngư ông đắc lợi”?
Ngày 27/2, tờ The Guardian đưa tin, khi báo cáo trước Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ, Giám đốc Tình báo quốc gia Mỹ James Clapper đã bày tỏ lo ngại về khả năng xảy ra xung đột giữa Trung Quốc với các nước láng giềng vì Bắc Kinh mở rộng các tiền đồn bất hợp pháp ở quần đảo Trường Sa thuộc chủ quyền Việt Nam (cải tạo đất để đảo hóa). Ông James Clapper coi những hành động kể trên là "hung hăng" nhằm thúc đẩy chủ quyền "cắt cổ". Giám đốc Tình báo Quốc gia Mỹ còn gọi yêu sách “đường lưỡi bò” - đòi "chủ quyền" hơn 80% diện tích Biển Đông là yêu cầu "cắt cổ" và tin rằng, Trung Quốc vẫn đang trong quá trình xây dựng nên chưa rõ Bắc Kinh sẽ triển khai các loại vũ khí, lực lượng nào. Giám đốc Tình báo quốc gia James Clapper đã đưa ra những cảnh báo trên khi điều trần trước Ủy ban Quân vụ Thượng viện về các mối đe dọa toàn cầu hôm 26/2.
Cũng trong ngày 27/2, tờ Business Standard đã dẫn lời ông James Clapper cho biết, việc cải tạo phi pháp ở bãi đá Tư Nghĩa trong quần đảo Trường Sa đã chứng tỏ ý đồ củng cố, mở rộng yêu sách của Bắc Kinh với việc xây dựng các sân bay mới. Bởi 1 năm trước bãi đá Tư Nghĩa vẫn nằm dưới mặt nước, nhưng bây giờ đã có một sân bay trực thăng, cầu cảng để phục vụ tuần tra, do thám trong khu vực Bắc Kinh tuyên bố chủ quyền. Theo ông James Clapper, chính các hành động thù địch của Trung Quốc là động cơ thúc đẩy các nước hữu quan phải hợp tác với nhau và đây là một điều tốt.
Thượng nghị sĩ John McCain, Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện Mỹ cho rằng, việc chiếm đóng và mở rộng bất hợp pháp của Trung Quốc tại bãi đá Ga Ven ở quần đảo Trường Sa có thể cho phép Bắc Kinh sử dụng các loại vũ khí, kể cả vũ khí phòng không và các lựa chọn khác. Bắc Kinh bắt đầu xây dựng đảo nhân tạo năm 2014 với kích thước hơn 18 mẫu Anh và đã xuất hiện tháp pháo phòng không tại bãi đá Ga Ven.
Trong khi đó, trang website Sputnik cũng vừa dẫn lại thông tin từ tờ HIS Jane’s Denfence Weekly về việc Trung Quốc xây dựng đảo nhân tạo trong khu vực tranh chấp chủ quyền tại Biển Đông và Bắc Kinh đang âm mưu thiết lập một mạng lưới hải quân và không quân tại số đảo này. Bởi các đảo nhân tạo được nối với nhau bằng những chiếc cầu dành cho máy bay trực thăng, sân bay, bến cảng và tất cả các cơ sở hạ tầng cần thiết để triển khai một đội quân tại đây. Khi trả lời phỏng vấn với Hãng CNN James Hardy, Tổng biên tập của HIS Jane’s Defense Weekly tin rằng, Trung Quốc đang đẩy nhanh phát triển và thực hiện chương trình tạo ra một mạng lưới công sự tại trung tâm quần đảo Trường Sa. Và sự hiện diện của những căn cứ quân sự tại khu vực này sẽ tạo lợi thế cho Trung Quốc nếu xung đột xảy ra ở quần đảo Trường Sa.
Theo báo cáo của CSM, một công ty nghiên cứu truyền thông do Đài Truyền hình trung ương Trung Quốc (CCTV) sở hữu, tổng thời lượng phát sóng chương trình liên quan đến quân sự ở Trung Quốc đã lên tới gần 40 tiếng đồng hồ/ngày. Và thời lượng phát sóng này đã tăng hơn thống kê của CSM thực hiện 2 năm trước tới 10 tiếng đồng hồ.
Theo tờ New York Times, việc Trung Quốc đăng tải nhiều thông tin liên quan đến vấn đề quân sự, quốc phòng nhằm khuấy động tinh thần chủ nghĩa dân tộc để có thể đạt được mục đích chính trị ở trong nước. Hơn 10 năm trước (2003-2015) chỉ có một số ít chuyên gia quân sự được phép xuất hiện trên các chương trình truyền hình và tất cả những gì họ nói đều phải được nhà chức trách kiểm duyệt.
-------------------------
Mỹ gia hạn 1 năm trừng phạt Nga
Bộ phận báo chí của Nhà Trắng ngày 3/3 thông báo Tổng thống Mỹ Barack Obama đã quyết định gia hạn thêm 1 năm các biện pháp trừng phạt được áp đặt trước đó nhằm vào Nga liên quan tới cuộc khủng hoảng ở Ukraine.
Trong khi đó, trả lời phỏng vấn của tờ "Izvestia", Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Nga Alexey Pushkov tuyên bố Moskva đã bác một đề xuất của Chủ tịch Hội đồng Nghị viện châu Âu (PACE) Anne Brasseur về việc thành lập nhóm công tác ở Ukraine. Ông Pushkov, trường đoàn đại biểu Nga tại PACE, nhấn mạnh Moskva không thể làm việc với tổ chức này trong hoàn cảnh bị PACE áp đặt các biện pháp trừng phạt.
Trong một diễn biến liên quan, Đặc phái viên của Cộng hòa Nhân dân Donetsk (DPR) tự xưng trong Nhóm Tiếp xúc về Ukraine, Denis Pushilin, cùng ngày cho biết Kiev đã tuyên bố sẽ hoàn tất việc rút vũ khí hạng nặng khỏi đường giới tuyến ở Donbass trước ngày 7/3 tới.
-----------------------