Trước những mối lo về khả năng cạnh tranh khi Việt Nam hội nhập sâu vào kinh tế thế giới, TS Trần Đình Thiên cho rằng, sẽ không thể thành công nếu doanh nghiệp không sẵn sàng trả giá, còn về phía các doanh nghiệp, rủi ro cao luôn song hành với lợi nhuận lớn.
Theo thông tin được Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh đưa ra tại Toạ đàm trực tuyến: “Tham gia các FTA - Doanh nghiệp được lợi gì?” do Cổng thông tin điện tử Chính phủ tổ chức chiều 20/3, tính đến 31/12/2014, Việt Nam đã ký và tham gia 8 Hiệp định Thương mại tự do (FTA) và hiện đang đàm phán thêm 7 FTA khác.
Câu hỏi được đặt ra cho các diễn giả tại tọa đàm đó là, vì sao Việt Nam lại tham gia nhiều FTA như vậy giữa lúc kinh tế thế giới chưa khởi sắc? Và mối lo ngại dấy lên là nguy cơ Việt Nam có thể trở thành thị trường tiêu thụ và công xưởng của các quốc gia tham gia FTA.
Về vấn đề này, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh khẳng định, hội nhập sâu rộng là chủ trương nhất quán và xuyên suốt của Đảng và Nhà nước, được thực hiện trong nhiều năm và không phụ thuộc vào chu kỳ kinh tế thế giới. Ông Khánh cho biết, kinh tế có lúc thăng hoa và cũng có lúc trồi sụt khác nhau, nhưng không thể chờ đến khi kinh tế thế giới tốt lên thì mới hội nhập còn khi kinh tế thế giới trì trệ thì tạm dừng hội nhập.
Chưa kể, còn có quan điểm cho rằng: Việt Nam đàm phán các FTA vào đúng lúc kinh tế thế giới trì trệ và nếu các hiệp định đó có hiệu lực đúng lúc kinh tế thế giới phục hồi trở lại thì sẽ có “tác động kép” đến tăng trưởng kinh tế Việt Nam, giúp các doanh nghiệp nắm bắt các cơ hội do những hiệp định này mang lại tốt hơn.
Trong khi đó, PGS.TS Trần Đình Thiên – Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhìn nhận, đây là mối lo chung và chính đáng bởi lúc này kinh tế Việt Nam hãy còn khó khăn và trình độ kinh tế còn thấp. Do đó, có cơ sở để lo lắng khi hội nhập ở những Hiệp định có trình độ cao với những đối tác lớn hơn rất nhiều, Việt Nam có nguy cơ trở thành công xưởng “làm thuê” hay “thị trường tiêu thụ hộ”.
“Không thể ăn không của thiên hạ”
Tuy nhiên, TS Thiên cũng đưa ra quan điểm, cho rằng, trong kinh tế học luôn có hai mặt: muốn được lợi thì cũng phải sẵn sàng chấp nhận trả giá chứ không thể “ăn không của thiên hạ” được! “Nếu anh khôn thì ăn được nhiều hơn, trả giá ít hơn, và khéo léo hơn nữa thì sẽ là cuộc chơi cùng thắng”.
Bên cạnh đó, vị chuyên gia kinh tế cũng cho rằng, kinh tế Việt Nam hiện đã qua giai đoạn WTO và cho thấy những vấn đề đặt ra cần xử lý. Việc hội nhập sẽ giúp Việt Nam giải quyết được triệt để câu chuyện cải cách, tái cơ cấu. Theo đó, chính áp lực hội nhập sẽ như một thời cơ, tạo động lực để cải cách, còn nếu không hội nhập thì câu chuyện đó sẽ bị bỏ lửng và kinh tế Việt Nam sẽ tụt lại đằng sau chứ không tiến lên được.
Ở góc độ doanh nghiệp, ông Lê Tiến Trường – Tổng giám đốc Tập đoàn Dệt may Việt Nam (Vinatex), kiêm Phó Chủ tịch Hiệp hội Dệt may Việt Nam cho rằng, người làm kinh doanh tôi luôn có quan niệm “no risk no return” – nếu như không chấp nhận rủi ro thì sẽ không thể thu về lợi nhuận.
Theo ông Trường, bản thân quá trình kinh doanh là quá trình xông vào rủi ro và ở đó, những người phán đoán đúng, hành động đúng, quản trị đúng thì sẽ thành công và có lợi nhuận. Cho nên, điều mà các doanh nghiệp quan tâm đến đầu tiên là liệu các FTA có mang lại cơ hội mở cửa thị trường hay không. Với một quốc gia đang phát triển như Việt Nam chủ yếu dựa vào “cánh xuất khẩu” thì rõ ràng việc mở cửa thị trường là yếu tố hết sức quan trọng.
Bên cạnh đó, sau một thời gian tham gia WTO thì theo ông Trường, động lực tăng trưởng mới (tạo việc làm mới, giải quyết công nghiệp hóa) cho Việt Nam đã không còn nhiều. Tham gia các FTA sẽ tạo ra động lực phát triển thị trường, tạo ra tăng trưởng - là cơ hội để có được sự dịch chuyển tiếp tục trong quá trình công nghiệp hóa. Đây giống như một động lực cho quá trình phát triển mới của đất nước và với doanh nghiệp, nó sẽ tạo ra những cơ hội mới để doanh nghiệp lao vào cạnh tranh, lao vào kinh doanh. Còn nếu không thì Việt Nam đã bước vào ngưỡng khó khăn trong tăng trưởng, kể các các ngành xuất khẩu trọng điểm đang tăng trưởng tốt như dệt may, da giày.
Riêng ngành dệt may với 6.000-7.000 doanh nghiệp (bao gồm cả doanh nghiệp FDI và các doanh nghiệp tư nhân, DNNN đã cổ phần) không phải ai cũng thành công. Cuộc chiến này đương nhiên sẽ có người thất bại, nhưng đó là quy luật của thị trường để giúp doanh nghiệp Việt Nam nâng cao về chất lượng và sức sống hơn, so với việc đóng cửa để cùng tồn tại nhưng ở một thể trạng èo uột.
Yếu hơn không có nghĩa là sẽ thua
Cùng quan điểm này, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh cho rằng, “không nên ngại mình là người đi sau, mọi thứ đã tồn tại thì sẽ không chen vào được”. Theo thứ trưởng, xu hướng hiện tại là đơn hàng đang dịch chuyển về Việt Nam và dây chuyền cung ứng đã có sự thay đổi, chắc chắn sẽ còn thay đổi mạnh hơn trong tương lai khi các rào cản đối với hàng hóa của Việt Nam được xóa bỏ.
Trước đây, không ai nghĩ Việt Nam có thể xuất khẩu gạo, nhưng bây giờ Việt Nam là nhà xuất khẩu gạo, cà phê, hạt tiêu, thủy sản hàng đầu thế giới. Năm năm trước không ai nghĩ Việt Nam có thể sản xuất được điện thoại nhưng nay Samsung liên tục mở nhà máy, Microsoft mang toàn bộ nhà máy sản xuất Nokia sang Việt Nam và gần đây nhất là LG đã quyết định mang toàn bộ khâu sản xuất màn hình sang. Như vậy, rõ ràng là mặc dù đi sau nhưng đang có sự dịch chuyển sản xuất về Việt Nam và Việt Nam đã chen chân vào được chuỗi giá trị toàn cầu.
“Đừng nghĩ chúng ta yếu mà không cạnh tranh được, quan trọng là phải làm khác đi, hoặc tạo ra lợi thế khi đàm phán ký kết các FTA. Khi những rào cản giảm xuống, Việt Nam sẽ có lợi thế. Nguồn lực sẽ đi theo tiếng gọi của lợi thế giống như nước chảy chỗ trũng. Chúng ta tạo ra chỗ trũng thì nước sẽ chảy về và cơ hội sẽ đến với các doanh nghiệp đi sau” – Thứ trưởng Khánh lạc quan.
Về vấn đề này, ông Trường cũng cho biết thêm, chuỗi cung ứng toàn cầu của dệt may đang có sự dịch chuyển khi dệt may Việt Nam được đánh giá đang có năng lực cạnh tranh tốt hơn Trung Quốc trên thị trường Mỹ. Chỉ sau khoảng thời gian 5 năm, thì thị phần dệt may của Việt Nam ở Mỹ đã tăng từ 5% lên 10% đứng thứ 2 sau Trung Quốc và tất cả thị phần mà Việt Nam lấy được ở Mỹ chủ yếu là từ Trung Quốc (nước này giảm từ trên 50% còn trên 37% năm 2014).
Như vậy, điều kiện thuận lợi sẽ là tác nhân để giúp cho chuỗi cung ứng tiến vào Việt Nam. Và theo ông Lê Tiến Trường, tính cam kết của chuỗi cung ứng toàn cầu cao đến đâu cũng phục vụ một mục tiêu lớn nhất là lợi nhuận và khả năng tăng trưởng bền vững của các chuỗi. Thị trường nào tạo ra được lợi nhuận hấp dẫn hơn thì đó sẽ là nơi mà chuỗi sẽ tiến đến để xác lập.
-------------------------
Tháo “chốt hãm” chuyển tiền đầu tư ra nước ngoài
Các doanh nghiệp Việt Nam sẽ được chuyển tiền ra nước ngoài trước khi được cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư ra nước ngoài.
Bộ Kế hoạch và Đầu tư vừa đưa ra lấy ý kiến công luận Dự thảo Nghị định về đầu tư trực tiếp ra nước ngoài (đầu tư ra nước ngoài) và một trong những nội dung quan trọng, đó là nhà đầu tư được chuyển ngoại tệ ra nước ngoài, trước khi được cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư ra nước ngoài để đáp ứng các chi phí cho hoạt động hình thành dự án đầu tư.
Cụ thể, đó là các hoạt động nghiên cứu thị trường và cơ hội đầu tư; khảo sát thực địa; nghiên cứu tài liệu; thu thập và mua tài liệu, thông tin có liên quan đến lựa chọn dự án đầu tư; tổng hợp, đánh giá, thẩm định, kể cả việc lựa chọn và thuê chuyên gia tư vấn để đánh giá, thẩm định dự án đầu tư...
Các khoản tiền cần để thành lập và hoạt động của văn phòng đại diện, văn phòng liên lạc ở nước ngoài liên quan đến việc hình thành dự án đầu tư; tham gia đấu thầu quốc tế, đặt cọc, ký quỹ hoặc các hình thức bảo lãnh tài chính khác theo yêu cầu của bên mời thầu, nước tiếp nhận đầu tư liên quan đến điều kiện tham gia đấu thầu; đàm phán hợp đồng; mua hoặc thuê tài sản hỗ trợ cho việc hình thành dự án đầu tư ở nước ngoài... cũng sẽ được phép chuyển ra nước ngoài trước khi được Bộ Kế hoạch và Đầu tư cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư ra nước ngoài.
Quy định này được cho là sẽ góp phần quan trọng nhằm tháo “chốt hãm” cho việc chuyển tiền đầu tư ra nước ngoài của các doanh nghiệp Việt Nam. Lý do là vì, theo quy định của Nghị định 78/2006/NĐ-CP về đầu tư ra nước ngoài, thì nhà đầu tư chỉ được chuyển vốn đầu tư ra nước ngoài để thực hiện hoạt động đầu tư sau khi đã được cấp giấy chứng nhận đầu tư.
Mặc dù Nghị định 78/2006/NĐ-CP có quy định rằng, đối với việc chuyển ngoại tệ ra nước ngoài, trước khi được cấp giấy chứng nhận đầu tư để nghiên cứu, chuẩn bị dự án đầu tư, thì thực hiện theo quy định của pháp luật về quản lý ngoại hối và quy định khác của pháp luật có liên quan, song trên thực tế, đây là việc gần như bất khả khi, ngoại trừ các dự án trong lĩnh vực dầu khí.
Chính vì thế, đây là một trong những quy định bị các doanh nghiệp Việt Nam khi đầu tư ra nước ngoài than phiền nhiều nhất, bởi có nhiều khoản chi cần thực hiện trong quá trình chuẩn bị đầu tư. Chưa kể, ngay cả sau khi đã được cấp giấy chứng nhận đầu tư, thì chuyển tiền ra nước ngoài cũng không hề đơn giản.
“Quy định như vậy sẽ tạo thuận lợi lớn cho các doanh nghiệp Việt Nam khi đầu tư ra nước ngoài”, ông Vũ Văn Chung, Phó cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) nói.
Tuy vậy, một cách thẳng thắn, ông Chung cho biết, mặc dù cơ chế “thoáng” như vậy, song Dự thảo Nghị định cũng sẽ có nhiều quy định để giám sát chặt chẽ nguồn vốn đầu tư từ Việt Nam ra nước ngoài trên cơ sở phải tuân thủ Pháp lệnh Ngoại hối và các quy định khác có liên quan.
Một quy định được cho là thông thoáng của Dự thảo Nghị định, cũng như các quy định của Luật Đầu tư phần về đầu tư ra nước ngoài, đó là các dự án có vốn đầu tư dưới 800 tỷ đồng sẽ được thực hiện đăng ký đầu tư, thay vì chỉ 15 tỷ đồng như quy định trước đây. Tuy nhiên, để giám sát chặt, thì Ban soạn thảo quy định, với những dự án đầu tư mà tiền mặt ngoại tệ chuyển ra nước ngoài từ 20 tỷ đồng (tương đương gần 1 triệu USD), thì vẫn phải lấy ý kiến thống nhất với Ngân hàng Nhà nước trước khi cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư.
“Việc này là để tránh tình trạng nhà đầu tư lạm dụng quy định pháp luật thông thoáng để chuyển tiền ra nước ngoài. Cả các dự án sử dụng vốn nhà nước hay tư nhân đều phải tuân thủ quy định này”, ông Chung cho biết.
Trong khi đó, liên quan đến một trong những quan ngại lâu nay của dư luận xã hội về việc trong bối cảnh dự trữ ngoại hối trong nước còn khó khăn thì nên hay không cho phép nhiều doanh nghiệp Việt đầu tư ra nước ngoài như vậy, ông Chung khẳng định, cũng sẽ có cơ chế để quản lý và giám sát chặt chẽ.
Cụ thể, Dự thảo Nghị định quy định, trong hồ sơ xin cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư, nhà đầu tư phải có văn bản “cam kết tự cân đối nguồn ngoại tệ hoặc văn bản của tổ chức tín dụng được phép cam kết thu xếp ngoại tệ cho nhà đầu tư”.
“Giả dụ, doanh nghiệp muốn đầu tư dự án 50 triệu USD ra nước ngoài, thì phải chứng minh được nguồn ngoại tệ của doanh nghiệp mình. Hoặc là, được ngân hàng thương mại chấp thuận thu xếp ngoại tệ. Với các dự án quan trọng quốc gia, phải có cam kết bảo lãnh chuyển đổi ngoại tệ của Ngân hàng Nhà nước. Không thể có chuyện “anh” chỉ có tiền Việt mà được đầu tư ra nước ngoài”, ông Chung lý giải và cho rằng, quy định như vậy sẽ đảm bảo được vấn đề an toàn, quản lý ngoại hối của Việt Nam.
Theo số liệu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, lũy kế đến ngày 31/12/2014, Việt Nam đã có 930 dự án đầu tư ra nước ngoài, với tổng vốn đầu tư đăng ký 19,54 tỷ USD.
--------------------------
Mặn đắng bán 10kg muối chưa mua nổi tô phở
Nhiều diêm dân huyện Đông Hải (tỉnh Bạc Liêu) cho biết, mùa muối năm nay có trúng nhưng giá lại thấp. Họ bán 10 ký muối nhưng chưa mua được một tô phở ăn sáng.
Ngày 20/3, tiếp xúc với PV Dân trí, một số diêm dân làm muối ở xã Điền Hải, huyện Đông Hải (tỉnh Bạc Liêu) cho biết, thời tiết từ đầu năm đến nay khá tốt, trời nắng gắt nên làm rất có muối. Đây là một tín hiệu mừng cho mùa vụ muối năm nay của diêm dân ở địa phương.
Tuy nhiên, điệp khúc được mùa, mất giá lại khiến họ lao đao. “Năm nay thời tiết ủng hộ cho bà con diêm dân chúng tôi khi ngày nắng kéo dài nên lượng muối có được khá lớn. Tuy nhiên, giá muối thì lại quá thấp dẫn đến bà con không bán được hoặc có bán thì chịu huề vốn đến bị lỗ”- một diêm dân ở ấp Long Hà xót xa.
Theo các diêm dân, giá muối hiện nay dao động từ 25.000 đồng- 30.000 đồng/dạ, thậm chí bán ở mức 23.000 đồng- 24.000 đồng/dạ (1 dạ khoảng 32kg). Với giá bán này thì diêm dân không có lời. Nếu bán được giá 30.000 đồng/dạ thì chỉ là huề vốn hoặc có lời nhưng rất ít, còn bán dưới 30.000 đồng/dạ thì coi như lỗ. Tính ra một ký muối chưa đến 1.000 đồng/kg, với giá này thì 10kg muối cũng chưa mua nổi một tô phở ăn sáng.
Trao đổi với PV Dân trí, nhiều diêm dân ở ấp Long Hà (xã Điền Hải) cho biết, giá muối năm nay thấp hơn so với năm rồi từ vài trăm đồng đến một ngàn nên dù muối có trúng nhưng ai cũng héo cả ruột gan. “Giá muối quá thấp nhưng có khi cũng không có ai mua nên muối trắng đồng mà tui cũng chẳng phải cào lên làm gì cứ để đó rồi tính chứ biết làm gì hơn”, một diêm dân tên Mừng buồn thiu nói.
Theo ông Mừng, chỉ tính riêng giá thuê nhân công cào, vác từ ruộng muối lên bờ đã là 2.5000 đồng/dạ. Nếu cào hết 1 công muối (khoảng 1.000m2) thì số tiền bỏ ra thuê nhân công không phải là ít. Trong khi đó, với giá muối hiện nay quá thấp, với lại cũng chưa chắc bán được nên thà để đó còn hơn cào lên để phải chịu lỗ nặng.
Diêm dân cho hay, một trong những nguyên nhân dẫn đến giá muối thấp là vụ năm nay số lượng muối khá lớn, trong khi đó còn lượng muối tồn vụ trước đó nên người mua kỳ kèo lên xuống giá. Ngoài ra, còn việc muối không bán được là do đường vận chuyển rất khó khăn.
“Con sông đi ngang qua ruộng muối thì cạn nước nên thuyền ghe không vô được, đường lộ lại nhỏ nên muốn bán muối phải chở bằng xe máy ra bờ sông hoặc đường lớn. Nhưng muốn chuyển hết cả tấn muối bằng xe máy đến nơi thuận tiện để bán mà nhà chỉ có 1, 2 người thì chắc cả năm”, một diêm dân ở xã Điền Hải ngao ngán.
------------------------
Tổng hợp
1
2
3
4
5
