Ủy ban Thường vụ Quốc hội vừa báo cáo kết quả giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về phòng, chống biến đổi khí hậu ở đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). Giám sát do Ủy ban KH-CN-MT của Quốc hội chủ trì, phối hợp thực hiện.

 

 

Theo báo cáo này, Việt Nam là một trong 5 quốc gia chịu tác động lớn nhất của biến đổi khí hậu. Trong 2 thập niên qua, ước tính mỗi năm Việt Nam thiệt hại khoảng 1,5% GDP do các thảm họa thiên nhiên, đơn cử, cơn bão Xangsane năm 2006 đã thiệt hại tới 1,2 tỉ USD ở 15 tỉnh khu vực miền Trung.

 

Ngoài ra, mặc dù chưa phải là quốc gia phát thải lượng lớn khí nhà kính, nhưng lượng khí nhà kính của Việt Nam đang ngày càng tăng, đặc biệt là trong lĩnh vực năng lượng.

 

“Biểu hiện của biến đổi khí hậu ở Việt Nam tương đối rõ nét trong 50 năm qua. Nhiệt độ trung bình năm tăng 0,5 độ C; mực nước biển dâng cao hơn 0,2 m; thiên tai, bão, lũ gia tăng cường độ và tính cực đoan. Nhiều công trình chắn sóng, chắn cát, đê sông, đê biển dễ bị phá vỡ trước lũ lụt, thiên tai. Các hệ sinh thái tự nhiên cũng bị ảnh hưởng nghiêm trọng, nhất là miền Trung, nam Trung bộ và ĐBSCL. Ngập triều tăng mạnh ở TP.Cần Thơ, TP.HCM, tỉnh Cà Mau và tỉnh Vĩnh Long”, báo cáo dẫn chứng.

 

Đáng chú ý, theo báo cáo này, nắng nóng có dấu hiệu gia tăng rõ rệt ở nhiều vùng trong cả nước. Diện tích đất bị hoang mạc hóa mở rộng, thậm chí có thể bị sa mạc hóa. Riêng ĐBSCL, dự báo vào năm 2030, nếu không có giải pháp ứng phó quyết liệt thì khoảng 45% diện tích của khu vực này sẽ bị nhiễm mặn cục độ và gây thiệt hại về nông nghiệp nghiêm trọng do lũ lụt và ngập úng, thiệt hại ước tính sẽ khoảng 17 tỉ USD.

 

Những tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu đối với ĐBSCL cũng được báo cáo nêu khá chi tiết. Theo đó, biến đổi khí hậu và nước biển dâng sẽ tác động lên toàn bộ hệ sinh thái vốn rất nhạy cảm của vùng ĐBSCL. Xu thế thay đổi khí hậu và thiên tai ở ĐBSCL trong 3 thập niên sắp tới diễn biến bất thường.

 

Bên cạnh đó, nhiều vùng bảo tồn đất ngập nước như Tràm Chim, U Minh Thượng, Láng Sen, Trà Sư, Hà Tiên, Vồ Dơi, Bãi Bồi, Đất Mũi, Lung Ngọc Hoàng sẽ bị đe dọa. Diện tích đất canh tác nông nghiệp, cây ăn trái và nuôi trồng thủy sản sẽ bị thu hẹp, năng suất và sản lượng sẽ suy giảm ở vùng Tứ giác Long Xuyên - Hà Tiên, vùng đồng Tháp Mười, vùng giữa sông Tiền và sông Hậu. Tài nguyên rừng, đất, nước, sinh vật hoang dã, khoáng sản (than bùn, cát, đá xây dựng,...) sẽ bị xâm lấn và hủy hoại.

 

Biến đổi khí hậu cũng sẽ làm cho nền nhiệt độ trung bình tăng, ảnh hưởng đến các hệ sinh thái tự nhiên, cây trồng, vật nuôi, làm tăng khả năng phát triển sâu bệnh, gia tăng sức ép lên con người, các bệnh về đường ruột, vi rút tăng, làm giảm khả năng đề kháng.

 

Nhiệt độ cao nhất trung bình trong mùa khô vùng ĐBSCL sẽ tăng từ 33-35 độ C đến 35-37 độ C. Khu vực bị tác động chủ yếu của nhiệt độ là các tỉnh An Giang, Đồng Tháp, Long An, Cần Thơ, Sóc Trăng, Kiên Giang.

 

ĐBSCL có nguy cơ bị ảnh hưởng nặng nề nhất của nước biển dâng, làm tăng diện tích bị xâm nhập mặn như ở vùng Tứ Giác Long Xuyên, Đồng Tháp Mười, bán đảo Cà Mau.

 

“Qua giám sát cho thấy, biến đổi khí hậu và nước biển dâng tác động đến ĐBSCL rất phức tạp, có sự khác nhau giữa các địa phương, ngay trong một tỉnh, thậm chí trên cùng một huyện, xã, khu vực ven biển. Có nơi mối đe dọa chủ yếu là sạt lở, như ở các tỉnh Trà Vinh, Bến Tre và Cà Mau; cũng có nơi chịu ảnh hưởng lớn từ nước biển dâng và triều cường như ở TP.HCM, Cần Thơ, Vĩnh Long… Vì thế, cần phải có những giải pháp thích ứng, có chương trình, kế hoạch hành động kịp thời, với những bước đi thích hợp để giảm thiểu các tác động, bảo đảm sự phát triển bền vững của toàn vùng”, cơ quan giám sát báo cáo.

 

 

Để ứng phó hiệu quả với tình trạng biến đổi khí hậu, đặc biệt ở vùng ĐBSCL, Ủy ban TVQH đề xuất một loạt giải pháp, từ chính sách đến khâu thực hiện.

 

Với ĐBSCL, Đoàn giám sát đề nghị ngoài các giải pháp chung về ứng phó biến đổi khí hậu, cần xây dựng kế hoạch hành động thích ứng với biến đổi khí hậu vùng ĐBSCL vừa mang tính cấp bách trước mắt, vừa mang tính chiến lược lâu dài, nhằm bảo đảm sự phát triển bền vững KT-XH; tăng cường sự tham gia của người dân vào việc hoạch định chính sách và phát huy tri thức bản địa để người dân chủ động hạn chế tác hại của lũ đồng thời khai thác các lợi ích do lũ mang lại một cách phù hợp.

 

Đoàn giám sát cũng kiến nghị Quốc hội nghiên cứu đưa nội dung về ứng phó với biến đổi khí hậu là một trong các nội dung của Nghị quyết phát triển KT-XH hằng năm và 5 năm; lồng ghép các nội dung về ứng phó với biến đổi khí hậu trong quá trình xem xét, thông qua các dự án luật, pháp lệnh liên quan; đẩy mạnh việc hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về biến đổi khí hậu, bên cạnh việc phân bổ hợp lý các nguồn vốn trong và ngoài nước cho ứng phó với biến đổi khí hậu.

 

Đối với Chính phủ, cơ quan giám sát đề nghị từ năm 2015, rà soát và từng bước hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật về ứng phó với biến đổi khí hậu theo hướng đồng bộ với chiến lược tổng thể phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh.

 

Trong quá trình đó, phải coi nhiệm vụ ứng phó với biến đổi khí hậu và nước biển dâng là của toàn xã hội để phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị từ cơ quan, tổ chức của nhà nước đến các tổ chức chính trị, chính trị-xã hội, xã hội nghề nghiệp, đến từng người dân.

 

Đoàn giám sát cũng đề nghị Chính phủ chỉ đạo UBND các tỉnh, thành thuộc vùng ĐBSCL ngay từ năm 2015 cần nhân rộng các mô hình, dự án thí điểm đã có hiệu quả thiết thực thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia ứng phó với biến đổi khí hậu, đặc biệt là các dự án trồng, phục hồi rừng ngập mặn ven biển tạo sinh kế bền vững cho người dân.

 

Đi liền với đó, rà soát, triển khai các dự án chống ngập, chống sạt lở bờ sông, bờ biển tại các tỉnh, thành phố thuộc vùng ĐBSCL; triển khai quy hoạch sử dụng tài nguyên nước, bảo vệ môi trường có hiệu quả trên lưu vực sông Tiền và sông Hậu; có phương án, kế hoạch và tập huấn cho người dân công tác phòng, chống các dịch bệnh có thể phát sinh do tác động của biến đổi khí hậu.

-------------------------

Chiều 31-10, ông Nguyễn Hoài Giang - chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty lọc - hóa dầu Bình Sơn (BSR), đơn vị chủ quản Nhà máy lọc dầu Dung Quất - cho biết, phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải giao Tập đoàn Dầu khí VN (PVN) hoàn thiện báo cáo dự án nâng cấp mở rộng nhà máy lọc dầu Dung Quất. 

 

Phó thủ tướng chỉ đạo PVN phải làm rõ nội dung tính cấp thiết của dự án, có đánh giá và so sánh tính hiệu quả của các phương án nâng cấp và nâng cấp mở rộng; phân tích, làm rõ số liệu tính toán hiệu quả của các phương án có ưu đãi đầu tư và không ưu đãi đầu tư cho dự án trước và sau khi nâng cấp mở rộng...

 

PVN hoàn thiện dự án đầu tư, báo cáo Bộ Công thương trước ngày 15-11 để thẩm tra, báo cáo Thủ tướng Chính phủ trong tháng 11 tới.

 

Theo ông Giang, đúng ra dự án báo cáo khả thi chi tiết việc mở rộng và nâng cấp nhà máy đã được nhà thầu JGC (Nhật Bản) làm xong từ tháng 12-2013.

 

Tuy nhiên, sau khi có đối tác Gazprom Neft (Nga) tham gia việc nâng cấp và có ý định mua cổ phần nhà máy, dự án có một số thay đổi.

 

Vì vậy, JGC phải tiến hành bổ sung theo yêu cầu nên dự án mới hoàn thành tháng 8-2014 và được trình lên PVN.

 

Theo báo cáo, nhà máy sẽ có quy mô khoảng 8,5-9 triệu tấn dầu thô đầu vào/năm so với 6,5 triệu tấn hiện tại, vốn đầu tư khoảng 1,8- 2 tỷ USD và mất từ 60-78 tháng để hoàn tất.

-------------------------

Lãnh đạo tỉnh Bình Định làm việc với Công ty Hokugan (Nhật Bản) bàn thảo dự án XD nhà máy chế biến, đóng hộp thủy hải sản và cá ngừ đại dương.

Sáng 31-10, chủ tịch UBND tỉnh Bình Định Lê Hữu Lộc đã làm việc với đại diện Công ty Hokugan (Okinawa, Nhật Bản) để bàn thảo dự án XD nhà máy chế biến, đóng hộp thủy hải sản và cá ngừ đại dương tại Bình Định.

 

“Đánh bắt cá ngừ đại dương và bảo quản theo tiêu chuẩn nghiêm ngặt để xuất cá tươi sang Nhật là một chương trình lớn mà chúng tôi quyết tâm theo đuổi.

 

Tuy nhiên, việc xây dựng nhà máy chế biến đóng hộp cá ngừ và các loại thủy hải sản xuất sang thị trường Nhật cũng là một việc cấp bách bởi sản lượng đánh bắt hải sản mỗi năm của Bình Định hơn 200.000 tấn, trong đó cá ngừ đại dương khoảng 10.000 tấn” - ông Lộc nói.

 

Theo ông Lộc, nhà máy chế biến thủy sản và cá ngừ đóng hộp của Nhật có thể sẽ được bố trí tại khu vực gần cảng cá Đề Gi (huyện Phù Cát) với mặt bằng rộng hơn 60ha, không phải giải tỏa đền bù và cơ sở hạ tầng khá thuận lợi.

 

Ông Manbu Kawahira - đại diện Công ty Hokugan đã đề nghị Bình Định tiếp tục các chương trình hỗ trợ ngư dân và tạo điều kiện thuận lợi để Công ty Hokugan xây dựng nhà máy đóng hộp tại Bình Định trong thời gian sớm nhất có thể.

 

Trước đó, ông Lê Hữu Lộc và đoàn lãnh đạo Bình Định đã có chuyến xúc tiến đầu tư tại Okinawa và một số tỉnh khác của Nhật Bản từ ngày 17 đến 25-10.

 

Ngay sau khi đoàn công tác trở về thì đại diện Công ty Hokugan đã bay sang Bình Định khẩn trương khảo sát trong thời gian dự kiến hơn mười ngày nhằm xúc tiến việc xây dựng một nhà máy chế biến thủy sản, trong đó ưu tiên đóng hộp cá ngừ xuất qua thị trường Nhật.

-------------------------

Vụ vỡ đập đã nhấn chìm nhiều nhà dân, vườn tược, diện tích hoa màu 5 xã và một thị trấn của huyện Đầm Hà.

 

Sáng 31-10, Bộ xây dựng cũng đã cử đoàn cán bộ trực tiếp tới hiện trường để xác định nguyên nhân ban đầu và trách nhiệm của các cơ quan liên quan.

 

Bộ xây dựng đã giao Cục Giám định chất lượng công trình xây dựng cùng làm việc và sẽ báo cáo cụ thể, thông tin sớm nhất về nguyên nhân dẫn đến sự cố.

 

Theo Bộ xây dựng, thông tin ban đầu, sáng 30-10 nước đã tràn qua đập phụ từ 1m đến 1,5m làm đập phụ số 2 bị vỡ gây ngập lụt phía hạ du. Đây là công trình do Ban quản lý Đầu tư và Xây dựng thủy lợi 2 làm chủ đầu tư, đã được đưa vào sử dụng từ đầu năm 2011 và hiện do UBND huyện Đầm Hà quản lý.

 

Bộ trưởng Bộ Xây dựng cũng đề nghị Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tổ chức kiểm tra, xác định nguyên nhân vỡ đập, trong đó tập trung vào chất lượng đập và vận hành các cửa van trong quá trình xả lũ.

 

Đồng thời đề nghị bộ này với chức năng quản lý nhà nước về hồ đập thủy lợi chỉ đạo kiểm tra, rà soát các hồ đập thủy lợi trên cả nước, tập trung vào các hồ đập có khiếm khuyết về chất lượng, các hồ đập phải hạ mực nước hồ chứa dưới thiết kế và các hồ đập không đảm bảo khả năng xả lũ theo quy định.

 

Đến trưa 31-10, việc khắc phục thiệt hại sau sự cố vỡ đập vẫn đang được chính quyền và người dân tích cực triển khai.

 

Ông Vũ Văn Phú, Chủ tịch UBND huyện Đầm Hà cho biết thiệt hại ban đầu khoảng 200ha lúa và rau màu bị ảnh hưởng, 25ha diện tích thủy sản nuôi trồng ven suối bị cuốn trôi, một nhà cấp bốn bị đổ và trung tâm y tế bị ngập. Không có trường hợp thiệt hại nào về người.

 

Nguyên nhân ban đầu do cơn mưa sáng 30-10 khiến nước dâng làm đập bị vỡ, trước đó thì mực nước vẫn ở mức cho phép. Hiện huyện Đầm Hà đang tiếp tục xem xét trách nhiệm của cơ quan quản lý đập.

-------------------------