Đấu giá quyền khai thác khoáng sản: Có xóa được cơ chế xin - cho?
Quyết định phê duyệt kế hoạch đấu giá quyền khai thác khoáng sản vừa được Bộ Tài nguyên và Môi trường phê duyệt kỳ vọng sẽ xóa bỏ cơ chế xin - cho. Thay vào đó, tới đây các ông chủ mỏ muốn khai thác khoáng sản sẽ phải bỏ ra khoản tiền lớn và tham dự việc đấu giá một cách sòng phẳng với các đối thủ khác.
Chậm...
Sắt, metacacbonat, vàng, fluorit là nhóm khoáng sản được Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) cho phép đấu giá quyền khai thác trong đợt 1 năm 2015 theo Quyết định số 411/QĐ-BTNMT ngày 14/02/2015. Các khu vực đấu giá quyền khai thác khoáng sản lần này gồm 4 khu vực: Sắt tại Khe Bằng, xã Thu Cúc (Tân Sơn, Phú Thọ); metacacbonat (đá ốp lát và đá cảnh) tại xã Suối Giàng (Văn Chấn, Yên Bái); vàng tại Xà Khía (Lệ Thuỷ, Quảng Bình); fluorit tại Bình Đường (Nguyên Bình, Cao Bằng).
Thực ra quyết định này là sự cụ thể hóa Điều 79 Luật Khoáng sản số 60/2010/QH12 ngày 17/11/2010 về nguyên tắc, điều kiện, thủ tục đấu giá quyền khai thác khoáng sản và Nghị định số 22/2012 quy định về đấu giá quyền khai thác khoáng sản được Chính phủ ban hành vào hồi đầu năm 2012.
Theo nhiều chuyên gia, việc ban hành kế hoạch để lần đầu tiên thực hiện đấu giá khai thác khoáng sản sau 3 năm kể từ khi Chính phủ ban hành Nghị định, sau gần 4 năm từ lúc Luật Khoáng sản được ban hành là có phần chậm chạp khi mà khai thác khoáng sản vốn là vấn đề “nóng” tại nhiều địa phương.
Dù chậm trễ về mặt thời gian nhưng quyết định phê duyệt kế hoạch đấu giá lần này ít nhiều cho thấy quyết tâm của Bộ TN&MT trong việc đổi mới cơ chế quản lý hoạt động khoáng sản phù hợp với cơ chế kinh tế thị trường đúng theo quy định của Luật Khoáng sản và quản lý, khai thác, sử dụng hợp lý, tiết kiệm, đáp ứng nhu cầu phát triển bền vững, tăng hiệu quả kinh tế, giảm thiểu các tác động đến môi trường; đồng thời phát huy tiềm năng khoáng sản, thu hút đầu tư khai thác có hiệu quả nguồn tài nguyên khoáng sản, tăng nguồn thu cho ngân sách nhà nước.
Để phiên đấu giá được thực hiện vào tháng 5/2015, Bộ TN&MT giao Tổng cục Địa chất và Khoáng sản Việt Nam chuẩn bị hồ sơ, tài liệu và phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức đấu giá. Theo đó, cơ quan này sẽ là đầu mối thông báo công khai danh mục các khu vực có khoáng sản đưa ra đấu giá, cũng như có trách nhiệm thông tin về những điều tra, đánh giá tiềm năng khoáng sản và các thông tin về phiên đấu giá quyền khai thác khoáng sản.
“Cởi trói” ?
Theo quy định của Chính phủ, các khu vực khoáng sản được lựa chọn đưa ra đấu giá phải phù hợp với quy hoạch thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng khoáng sản đã được cơ quan chức năng phê duyệt. Vì thế, những khu vực có khoáng sản quý một khi chưa được phê duyệt để đưa ra đấu giá thì việc quản lý hết sức khó khăn do nạn “quặng tặc” hoành hành.
Tại mỏ vàng ngàn tỷ Pác Lạng (huyện Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn), do lâu nay chưa có cơ chế cho đấu giá nên UBND tỉnh này cứ loay hoay trong việc “chọn mặt gửi vàng”. Sau nhiều lần chuyển giao việc quản lý kim loại quý hiếm này cho nhiều đơn vị khác nhau nhưng không mang lại hiệu quả, cách đây hơn 1 năm, Công an huyện Ngân Sơn phải lập chốt chặn và bố trí 10 chiến sĩ công an thường trực tại đây để bảo vệ mỏ vàng.
Thậm chí, số tiền ngân sách chi ra để bảo vệ mỏ vàng này hàng năm là trên 2 tỷ đồng, bằng 1/6 nguồn thu ngân sách năm qua của huyện Ngân Sơn. Lãnh đạo huyện này mong muốn sớm tìm được đơn vị mạnh cả về quản lý và tài chính để khai thác mỏ vàng, tăng nguồn thu cho địa phương.
Cao Bằng là 1 trong 4 tỉnh được chọn cho phép đấu giá quyền khai thác khoáng sản fluorit ở huyện Nguyên Bình trong đợt này. Theo ông Trần Hồng Thịnh - Giám đốc Sở TN&MT thì ngân sách chi cho quản lý và khai thác khoáng sản ở Cao Bằng hiện còn gặp nhiều khó khăn. Cũng có nhiều đơn vị có nhu cầu tham gia khai thác khoáng sản, vì thế ông tin tưởng với việc cho đấu giá quyền khai thác khoáng sản, thu nộp ngân sách cho địa phương sẽ cao hơn.
Tuy vậy, khi phiên đấu giá lần đầu vẫn chưa diễn ra thì chưa ai dám chắc đây sẽ là giải pháp hữu hiệu để khắc phục được những yếu kém, bất cập trong việc quản lý khoáng sản ở nhiều địa phương lâu nay. Bởi thực tế, không chỉ thiếu các cơ chế quản lý minh bạch trong việc khai thác khoáng sản, việc xin-cho dễ dàng hay buông lỏng quản lý, thậm chí bảo kê cho nhiều đối tượng khai thác khoáng sản vô tội vạ mới là vấn đề khó giải quyết bởi thực trạng này không chỉ gây thất thoát tài nguyên mà còn để lại những hệ lụy không nhỏ về môi trường, an ninh trật tự ở địa phương.
--------------------
Đài Loan đề nghị điều tra nghi án xuất khẩu dầu ăn “bẩn”
Theo nguồn tin của PLVN, phía Đài Loan đang muốn điều tra Hình sự công ty Việt Nam được cho là xuất khẩu dầu ăn không đủ tiêu chuẩn và quy trình kiểm tra chất lượng cũng như xác nhận sản phẩm của Cty giám định Vinacontrol tại TP.Hồ Chí Minh.
Đề nghị được hỗ trợ tư pháp
Văn phòng Kinh tế và Văn hóa (KT&VH) Đài Bắc tại Hà Nội xác nhận, tháng 2/2015, cơ quan Tư pháp Đài Loan đã gửi yêu cầu hỗ trợ Tư pháp trong lĩnh vực Hình sự tới VKSNDTC Việt Nam bày tỏ mong muốn được cử 4 điều tra viên Đài Loan sang Việt Nam để điều tra, thu thập chứng cứ; đồng thời đề nghị phía Việt Nam giúp đỡ cử cán bộ đi cùng với đoàn tới Công ty Đại Hạnh Phúc thẩm vấn người phụ trách công ty này là bà Lã Thị Hạnh. Vì trước đó, Văn phòng KT&VH Đài Bắc tại TP.Hồ Chí Minh đã liên hệ với bà Hạnh đề nghị cung cấp một số tài liệu liên quan nhưng đã bị bà Hạnh từ chối.
Theo như Văn phòng này cho biết, năm 2014 nhà chức trách Đài Loan phát hiện vụ việc liên quan tới an toàn dầu ăn thực phẩm nghiêm trọng, điều tra cho thấy Tập đoàn Đỉnh Tân (Đài Loan) nhập khẩu dầu ăn rởm từ Công ty Đại Hạnh Phúc làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe người dân Đài Loan. Cơ quan điều tra Đài Loan đã bắt tạm giam người phụ trách Tập đoàn Đỉnh Tân để chờ điều tra xét xử.
Đại diện Văn phòng KT&VH Đài Bắc cho rằng, vụ việc liên quan và ảnh hưởng trực tiếp tới vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm, vấn đề sức khỏe cũng như hình ảnh của Việt Nam và Đài Loan trong mắt bạn bè quốc tế. Hơn nữa, Công ty Đại Hạnh Phúc không chỉ xuất khẩu dầu ăn không đủ tiêu chuẩn mà còn có thể tiêu thụ tại thị trường Việt Nam, ảnh hưởng tới sức khỏe người dân Việt Nam (?).
“Ngoài ra, việc kiểm tra đánh giá chất lượng của Phòng giám định Vinacoltrol tại TP.Hồ Chí Minh cũng không trung thực, ảnh hưởng tới uy tín quốc tế về chất lượng sản phẩm của Việt Nam. Hơn nữa, vì dầu ăn chất lượng kém, chế biến với giá thành rẻ mạt, lợi nhuận cao, liệu công ty này có hành vi trốn thuế hay không cần phải có sự hợp tác của Chính phủ Việt Nam và Đài Loan.
Phía Đài Loan đang muốn điều tra công ty cung cấp nguồn nguyên liệu sản xuất dầu không đủ tiêu chuẩn trên và quy trình kiểm tra chất lượng cũng như xác nhận sản phẩm của Phòng giám định Vinacontrol.z”- đại diện Văn phòng KT&VH Đài Bắc cho biết.
Nghiêm trọng
Trước đó, tại cuộc họp báo thường kỳ của Bộ Công Thương, ông Nguyễn Phú Cường, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ (Bộ Công Thương) khẳng định Cty Đại Hạnh Phúc - địa chỉ bán “dầu bẩn” cho Cty Đỉnh Tân (Đài Loan - Trung Quốc) đã cố tình sai phạm khi tổ chức sản xuất, kinh doanh mặt hàng dầu mỡ động thực vật làm thực phẩm cho người khi chưa có giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm do cơ quan có thẩm quyền cấp.
Theo đó, từ tháng 1/2011 đến tháng 9/2014, công ty này đã sản xuất, chế biến và xuất khẩu sang Đài Loan 276 lô hàng dầu mỡ (chủ yếu dầu mỡ cá, mỡ heo, mỡ bò và phần nhỏ dầu dừa) với khối lượng khoảng 43.000 tấn, mục đích ghi trong tờ khai là làm thức ăn gia súc. Từ tháng 1/2012 đến tháng 6/2014, công ty này đã xuất khẩu xen kẽ 42 lô ghi là “phù hợp làm thực phẩm cho người” với khối lượng khoảng 6.000 tấn vào các lô hàng thức ăn cho gia súc.
Hiện cơ quan chức năng đã thu hồi giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp và đình chỉ hoạt động đối với doanh nghiệp này trong thời gian thanh, kiểm tra. Bộ Công Thương cũng đã có công văn đề nghị UBND TP.HCM chỉ đạo các sở, ngành liên quan phối hợp thực hiện việc thanh tra, kiểm tra toàn diện và xử lý nghiêm các vi phạm của Công ty Đại Hạnh Phúc trong việc chấp hành các quy định của Nhà nước về an toàn thực phẩm.
Đáng chú ý, cơ quan chức năng khẳng định số dầu “bẩn” do Cty Đại Hạnh Phúc sản xuất và xuất khẩu chỉ được đưa sang một thị trường duy nhất là Đài Loan (Trung Quốc), không phát hiện những loại dầu này tiêu thụ tại thị trường nội địa.
Cty Đại Hạnh Phúc được Sở Kế hoạch và Đầu tư TP.HCM cấp giấy chứng nhận đăng ký sản xuất kinh doanh với ngành nghề sản xuất thức ăn gia súc, gia cầm, thủy sản và sản xuất và chế biến dầu thực vật; ngoài ra còn có đăng kí một số hoạt động thương mại như bán buôn và sản xuất, chế biến gỗ.
-----------------------