Lại đình chỉ theo kiểu né bồi thường oan

Ngày 13-10, một nguồn tin cho biết Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Thuận vừa có công văn gửi viện trưởng VKSND Tối cao kiến nghị hủy bỏ quyết định giải quyết khiếu nại của VKSND tỉnh Bình Thuận liên quan đến việc bắt giam, truy tố anh Mai Văn Hà (ngụ TP Tuy Hòa, Phú Yên).

 

Anh Hà bị khởi tố, truy tố tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ, sau đó được đình chỉ nhưng với lý do “do chuyển biến tình hình…” thay vì xác định anh bị khởi tố, truy tố oan.

 

 

Theo hồ sơ, lúc 1 giờ 15 ngày 16-4-2010, anh Hà lái xe khách từ Phú Yên vào TP.HCM. Đến Km 1.645 QL1 thuộc địa phận xã Phan Thanh, huyện Bắc Bình (Bình Thuận). xe anh Hà bị xe tải 79H-6178 chạy ngược chiều va chạm vào bên hông gần đuôi xe khiến xe khách do anh Hà lái sạt lề, chạy thêm một đoạn ngắn nữa rồi bị lật làm hai hành khách bị thiệt mạng và một số khách bị thương. Vụ tai nạn giao thông được xem là nghiêm trọng nhưng gần năm tiếng đồng hồ sau cơ quan điều tra Công an huyện Bắc Bình mới đến hiện trường lập biên bản khám nghiệm và đo vẽ sơ đồ hiện trường vụ án.

 

Gần năm tháng sau, ngày 14-9-2010, Cơ quan CSĐT Công an huyện Bắc Bình ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can và thực hiện lệnh bắt tạm giam anh Hà về tội vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông đường bộ. Đến tháng 7-2012, sau hơn 21 tháng bắt tạm giam anh Hà, VKSND huyện Bắc Bình hủy bỏ biện pháp tạm giam và cho anh Hà tại ngoại.

 

Ngay từ khi bị khởi tố, bắt giam, anh Hà liên tục kêu oan, người phạm lỗi trong vụ tai nạn giao thông chính là tài xế xe tải khi xe này tông vào phần đuôi xe khách khiến xe anh mất lái bị lật. Tuy nhiên, cơ quan điều tra và VKSND huyện Bắc Bình vẫn một mực giữ quan điểm anh Hà phạm tội.

 

Quá trình điều tra, truy tố, cơ quan CSĐT đã có đến bảy bản kết luận điều tra và điều tra bổ sung, VKSND huyện Bắc Bình có sáu bản cáo trạng truy tố anh Hà. Tuy nhiên, TAND huyện Bắc Bình vẫn không thể đưa vụ án ra xét xử.

 

Và điều quan trọng là sau hơn bốn năm, kết quả điều tra lẫn cáo trạng vẫn không làm rõ được điểm va chạm giữa hai xe nằm ở vị trí nào trên đường; không xác định được nguyên nhân chính là do lỗi của lái xe nào gây ra.

 

 

Từ khi bị khởi tố, bắt giam đến nay, anh Mai Văn Hà bị thất nghiệp vì bị giam bằng lái. Ảnh: PN

 

 

Theo hồ sơ vụ án, biên bản khám nghiệm hiện trường ghi rõ: “Nơi xảy ra tai nạn là đường thẳng, mặt đường được trải nhựa bằng phẳng”. Tuy nhiên, cáo trạng truy tố Hà lúc ghi vừa qua hết đoạn đường cong, lúc lại ghi là đoạn đường cong. Thậm chí có lúc lại biến thành đoạn đường cong, chỗ ngoặt nguy hiểm.

 

Chưa hết, cáo trạng còn quy kết khi điều khiển xe vào đường cong nguy hiểm, anh Hà lái xe với vận tốc 60-70 km/giờ mà không hạn chế tốc độ. Trong khi theo kết luận giám định của Sở GTVT tỉnh Bình Thuận, vận tốc xe anh Hà điều khiển thời điểm bắt đầu thắng (khi xảy ra tai nạn) chưa tới 48 km/giờ và tốc độ cho phép ở đoạn đường này là 70 km/giờ.

 

Biên bản khám nghiệm phương tiện xe khách (do anh Hà lái) cũng ghi nhận: Góc sau hông trái xe bị móp lún biến dạng hướng từ trước ra sau, có nhiều vết chà khuyết kim loại làm bong tróc sơn. Điều này phù hợp với biên bản khám nghiệm xe tải: Các vết va chạm hư hỏng đều ở đầu cabin bên trái, hướng từ trước ra sau có dính nhiều vết sơn của xe khách. Theo logic, rõ ràng đã có sự va chạm rất mạnh của đầu xe tải vào đuôi xe khách, dẫn đến xe khách mất lái bị lật. Thế nhưng xe tải (chở sắt) này lại không được xác định tải trọng; chiếc xe tải này nằm cách hiện trường khoảng 200 m nhưng lại không phản ánh trong biên bản khám nghiệm hiện trường.

 

Tóm lại, sau gần bốn năm điều tra, cơ quan tố tụng vẫn không thể xác định chính xác vị trí va chạm giữa hai xe, không xác định lỗi do lái xe nào gây ra. Và rồi, ngày 18-6, VKSND huyện Bắc Bình ra quyết định đình chỉ vụ án đối với bị can Mai Văn Hà.

 

 

Theo lẽ thường, khi không thể xác định được vị trí va chạm giữa hai xe, không xác định được tài xế xe nào có lỗi và không chứng minh được bị can Hà phạm tội, cơ quan tố tụng phải đình chỉ điều tra và xác định anh Hà không có hành vi phạm tội. Tuy nhiên, VKSND huyện Bắc Bình lại đình chỉ điều tra với lý do: “Do chuyển biến của tình hình mà hành vi phạm tội hoặc người phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa”, theo khoản 1 Điều 25 BLHS.

 

Đem lý do đình chỉ hỏi các chuyên gia pháp luật, ai cũng lắc đầu vì cho rằng không rõ “tình hình” mà cơ quan tố tụng huyện Bắc Bình nói có “chuyển biến” là tình hình nào? Tình hình nhận thức pháp luật của cơ quan tố tụng hay tình hình không thể nào kết tội được anh Hà với mớ chứng cứ phập phù như đã nói, hay là tình hình tai nạn giao thông không còn được coi là tình hình nguy hiểm, đe dọa tính mạng con người? Bởi nhắm mắt ai cũng biết tình hình tai nạn giao thông hiện nay vẫn không có gì chuyển biến, thực tế tai nạn giao thông gây chết người vẫn là nỗi ám ảnh kinh hoàng của xã hội và vụ tai nạn mà anh Hà liên quan vẫn còn đó hậu quả làm chết hai người.

 

Vậy thì tình hình chuyển biến ở chỗ nào?

 

Cái đó không ai biết, kể cả anh Hà cũng không biết và trong quyết định giải quyết khiếu nại (cho anh Hà), VKSND tỉnh Bình Thuận cũng không lý giải được dù đã bác đơn anh Hà.

 

Có lẽ vì vậy mà trong công văn gửi viện trưởng VKSND Tối cao, Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Thuận nói: “Sau hơn bốn năm khởi tố điều tra, truy tố Mai Văn Hà, do không đủ chứng cứ buộc Mai Văn Hà phạm tội nên VKSND huyện Bắc Bình mới ra quyết định đình chỉ điều tra vụ án nhưng lại áp dụng khoản 1 Điều 25 BLHS miễn trách nhiệm hình sự đối với Mai Văn Hà. Đây là hành vi tùy tiện áp dụng pháp luật không đúng nhằm trốn tránh trách niệm. Đối với VKSND tỉnh Bình Thuận khi bác đơn ông Hà có cách suy luận và nhận định hoàn toàn chủ quan vì không có cơ sở nào cho rằng “lỗi của hai lái xe”, trong khi không xác định được điểm va chạm nằm ở vị trí nào trên đường”.

 

Việc trốn tránh trách nhiệm mà Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Thuận đề cập chính là trốn tránh trách nhiệm bồi thường do đã khởi tố, truy tố oan anh Hà.

 

 

Trong quyết định đình chỉ điều tra, VKSND huyện Bắc Bình còn yêu cầu công an huyện này ra quyết định xử phạt hành chính do anh Hà vi phạm Điều 5 Thông tư 13/2009 của Bộ GTVT và sau khi xử phạt mới trả lại bằng lái cho anh Hà. Không đồng tình với quyết định đình chỉ này, anh Hà làm đơn khiếu nại. Tháng 7-2014, VKSND tỉnh Bình Thuận giải quyết khiếu nại bác đơn của anh Hà đồng thời công nhận quyết định đình chỉ vụ án của VKSND huyện Bắc Bình.

 

Đến nay, sau bốn tháng đình chỉ điều tra, Công an huyện Bắc Bình vẫn chưa ra quyết định xử phạt hành chính và trả lại bằng lái xe cho anh Hà. Theo tôi, điều này không lạ. Bởi theo VKSND huyện Bắc Bình, anh Hà vi phạm Điều 5 Thông tư 13/2009 của Bộ GTVT. Mà điều này quy định: Người điều khiển phương tiện tham gia giao thông đường bộ phải giảm tốc độ thấp hơn tốc độ tối đa cho phép đến mức không nguy hiểm (có thể dừng lại một cách an toàn) trong các trường hợp như: Có biển cảnh báo nguy hiểm hoặc có chướng ngại vật trên đường; qua cầu, cống hẹp; khi lên gần đỉnh dốc, khi xuống dốc; qua khu vực có trường học vào giờ học sinh đến trường hoặc tan trường…

 

Trong khi đó kết luận điều tra và cáo trạng nói điểm va chạm lúc thì đường thẳng, lúc nói cong và quan trọng là không xác định hai xe va chạm nằm ở vị trí nào thì làm sao cơ quan nào dám ra quyết định xử phạt nếu không muốn bị khiếu nại. Theo tôi, Công an huyện Bắc Bình nên mời anh Hà đến trả lại bằng lái cho anh, đừng gây thêm khó khăn cho người bị oan nữa.

 

Một chuyên gia pháp lý không nêu tên

 

 

Do không đủ chứng cứ truy cứu trách nhiệm hình sự nên VKSND huyện Bắc Bình ra quyết định đình chỉ vụ án đối với bị can Mai Văn Hà là đúng pháp luật. Tuy nhiên, tại quyết định này, VKS lại áp dụng khoản 1 Điều 25 BLHS để đình chỉ vụ án đối với bị can, miễn trách nhiệm hình sự đối với ông Mai Văn Hà là không phù hợp với quy định của pháp luật và nội dung vụ án đã được kết luận. Theo khoản 1 Điều 25 BLHS thì việc miễn truy cứu trách nhiệm hình sự cho người phạm tội “nếu khi tiến hành điều tra, truy tố, xét xử, do chuyển biến của tình hình mà hành vi phạm tội hoặc người phạm tội không còn nguy hiểm cho xã hội nữa”. Trong vụ án này, CQĐT và VKSND huyện Bắc Bình không chứng minh được hành vi phạm tội chứ không phải do chuyển biến tình hình. Do đó nếu không đủ căn cứ truy cứu thì phải ra quyết định đình chỉ điều tra vụ án do hành vi không cấu thành tội phạm.

 

Đề nghị VKSND tỉnh, Công an tỉnh Bình Thuận chỉ đạo VKS, CQĐT Công an huyện Bắc Bình tổ chức xem xét trách nhiệm cá nhân, cơ quan trong việc khởi tố, điều tra, bắt giam oan ông Hà và khôi phục quyền lợi hợp pháp cho ông Hà theo quy định của pháp luật.

 

(Trích báo cáo kết quả giám sát khiếu nại ngày 19-8 của HĐND tỉnh Bình Thuận)