Sau hơn nửa năm nội chiến, Ukraine từ một trong những quốc gia thịnh vượng nhất Đông Âu giờ chỉ còn là bãi chiến trường ngổn ngang với nền kinh tế trên bờ vực sụp đổ, chính quyền trung tâm mờ ám và hơn 3000 người mất mạng. Bi kịch của cuộc nội chiến còn bao gồm những câu hỏi chưa có lời giải đáp và các cuộc điều tra đang lâm vào bế tắc.
Rất nhiều người ngã xuống nhưng trách nhiệm phía sau "những viên đạn" thì vẫn còn là một bí ẩn đầy tranh cãi.
Những ngôi mộ tập thể ở Donbass
Tuần qua, nhiều nhóm nhân quyền trên thế giới đã thống nhất gửi đến chính phủ Kiev một thông điệp khẩn cầu chính phủ Ukraine cho phép mở các cuộc điều tra độc lập, giám định pháp y những thi thể được tìm thấy tại các ngôi mộ tập thể ở miền Đông Ukraine. Tuy nhiên thứ mà họ nhận được vẫn là những bước tiến chậm chạp trong việc giải quyết vấn đề của chính phủ Kiev.
Một trong những ngôi mộ tập thể ở miền Đông Ukraine (Ảnh: RT)
Ông Maja Kocijancic, phát ngôn viên của Ủy ban châu Âu nói với phóng viên RT ”Chúng tôi nhận thức được sự nghiêm trọng của các ngôi mộ tập thể ở Donbass. Đặc biệt là những báo cáo từ hiện trường của nhóm quan sát viên của OSCE. Rõ ràng là cần phải có một cuộc điều tra độc lập phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế trong đó bao gồm cả giám định pháp y. Còn quá sớm để chúng ta suy đoán về chính xác những gì đã xảy ra ở đây hoặc người phải chịu trách nhiệm về việc này”.
Trong khi đó, các lực lượng ly khai cho rằng chính quyền Kiev đã bỏ qua đề xuất thành lập một ủy ban quốc tế ba bên bao gồm các chuyên gia châu Âu. Họ còn quả quyết quân đội của Kiev đã giết người hàng loạt. Tuy nhiên, chính quyền trung ương phủ nhận những lời buộc tội trên và nói rằng lực lượng vũ trang của mình chưa bao giờ đóng quân trong khu vực nơi các ngôi mộ được tìm thấy.
Trưởng ban kiểm tra y tế của chính quyền Donetsk, Konstantin Gerasimenko nói với phóng viên RT “ Các nạn nhân bị bắn nhiều phát vào người và tay thì bị trói”. Giờ đây, thủ phạm của tội ác này vẫn chưa bị đưa ra công lý.
Những tay súng bắn tỉa ở Maidan
Tháng 2-2014 là tháng đẫm máu nhất của cuộc nổi dậy chống chính phủ ở thủ đô Kiev. Hàng chục ngàn người đã xuống đường và chiếm lấy quảng trường Maidan, trung tâm của thành phố để phản đối sau khi chính phủ từ chối một thỏa thuận quan trọng trong tiến trình hội nhập châu Âu.
Người biểu tình chống chính phủ ở quảng trường Maidan tháng 2-2014 (Ảnh: AFP)
Tình hình leo thang đáng kể vào đầu năm 2014 và đạt đỉnh điểm vào ngày 20-2, ngày đẫm máu nhất của Maidan. Hơn 100 người - cả người biểu tình và lực lượng an ninh - đã thiệt mạng và gần một ngàn người bị thương trong một vụ nổ súng của các tay súng bắn tỉa lúc đầu được cho là thân cựu tổng thống Yanukovich.
Trong tháng tư, gần hai tháng sau vụ nổ súng, các công tố viên Ukraine bắt giữ một số nhân viên cảnh sát chống bạo động Berkut được cho là các "tay súng bắn tỉa Maidan." Cuộc điều tra chấm dứt ở đó.
Vào tháng Chín, một trong những chỉ huy Berkut bị bắt, Dmitry Sadovnik, đã mất tích sau khi được phóng thích từ trại giam trước khi xét xử bởi tòa án và quản thúc tại gia. Theo tuyên bố của công tố viên, nghi phạm đã trốn thoát "nhằm tránh bị trừng phạt."
Nạn nhân biểu tình của các tay súng bắn tỉa bí ẩn (Ảnh AFP)
Một số báo cáo trước đó nói rằng các tay súng bắn tỉa đã giết chết hàng chục người trong tình trạng bất ổn bạo lực tại Kiev ẩn nấp tại một tòa nhà được kiểm soát bởi những người biểu tình trên quảng trường Maidan.
Theo một cuộc trò chuyện điện thoại bị rò rỉ giữa các giám đốc đối ngoại của EU Catherine Ashton và bộ trưởng bộ ngoại giao Estonia thì “đứng sau các tay súng bắn tỉa dường như không phải là phe của ông Yanukovich mà là các thế lực chính trị khác, những người lợi dụng tình hình này để mưu lợi cho mình”.
Tuần trước, Reuters cũng công bố kết quả điều tra độc lập của mình, được thực hiện bởi các nhà báo, dựa trên các cuộc phỏng vấn với các công tố viên, luật sư bào chữa, người biểu tình, cảnh sát và các chuyên gia pháp lý. Họ phát hiện nhiều "sai sót nghiêm trọng" trong vụ kiện chống lại các sĩ quan Berkut. Điều này đặt ra nghi vấn rằng có sự mờ ám của trò chơi chính trị đằng sau những tay súng này.