Chiều 23/9, UB Thường vụ Quốc hội thảo luận, cho ý kiến về dự án luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân. Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân bình luận: “Bầu cử ở ta, nhìn vào danh sách là biết quân xanh, quân đỏ”.

Đề cập đến vấn đề cơ cấu tuổi, giới, thành phần trong bầu cử, Chủ nhiệm UB Các vấn đề xã hội Trương Thị Mai đề nghị cần quan tâm đến điều này, nếu không có người sẽ rơi vào thế yếu, đừng để những người khi bước vào bầu cử đã nghĩ mình là "quân xanh".

Dẫn số liệu tỉ lệ nữ giảm dần trong 3 kỳ bầu cử gần đây, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân đề nghị nên lồng ghép bình đẳng giới vào nguyên tắc lập danh sách ứng cử viên để đảm bảo yêu cầu.

Cho rằng thực tế ở nước ta chưa cần luật riêng về tỉ lệ giới trong bầu cử nhưng Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng cần một điều quy định về vấn đề này, ví dụ mỗi giới không cao hơn 65% hoặc 70% hay không được thấp hơn 30% hoặc 35%. Nếu không quy định cứng trong luật thì tỉ lệ nữ có thể sẽ tiếp tục giảm trong những lần bầu cử tiếp theo.

“Kinh nghiệm của các nước là luật quy định rõ tỉ lệ thành phần giới tham gia bầu cử. Trong khi ở ta, cũng bầu cử nhưng nhìn vào danh sách được lập đã thấy cơ cấu, nhìn vào là biết quân xanh, quân đỏ” - Phó Chủ tịch Kim Ngân so sánh.

Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc cũng đồng tình quan điểm cần có quy định rõ nguyên tắc giới thiệu phân bổ người ứng cử. Ông Phúc phản ánh tình trạng có cơ quan 2 người ra ứng cử, cả thủ trưởng và cấp phó ứng cử trúng cả hai.

Người đứng đầu Văn phòng Chính phủ khái quát: “Có danh sách ứng cử chênh lệch nhau cơ bản, cử tri nói ta nhiều, chênh lệch quá xa, một ông GS và một cô trung cấp chênh nhau quá. So với ông nam trình độ to tướng, nữ trung cấp thì sao trúng được. Điều này có phần do chủ quan địa phương. Do đó chúng ta nên đưa vào luật để thực hiện”.

Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan cũng tỏ ra "sốt ruột", cho rằng phải xử lý vấn đề này, nếu không tỉ lệ nữ không bao giờ đạt như yêu cầu.

Phó Chủ tịch nước cũng đề nghị xem xét lại nguyên tắc xác định người trúng cử. Dự thảo quy định trong trường hợp nhiều người được số phiếu bằng nhau thì người nhiều tuổi hơn là người trúng cử. Điều này, theo bà Doan là chưa phù hợp vì người có nhiều sáng tạo, trẻ tuổi mà có tài, người có nhiều đóng góp chưa chắc là người nhiều tuổi.

Về vấn đề này, Chủ nhiệm UB Các vấn đề xã hội Trương Thị Mai nêu quan điểm ủng hộ hai hình thức vận động bầu cử là người ứng cử gặp gỡ, tiếp xúc với cử tri tại hội nghị tiếp xúc cử tri do UB MTTQ các cấp ở địa phương nơi mình ứng cử tổ chức và vận động qua các phương tiện thông tin đại chúng.

Tuy nhiên, bà Mai phản ánh việc vận động qua phương tiện thông tin đại chúng có sự không đồng đều, công bằng. Như ứng viên của Đoàn thanh niên có báo của thành đoàn ủng hộ, ứng viên phụ nữ có báo phụ nữ ủng hộ khiến có người xuất hiện nhiều, có người xuất hiện ít. Theo bà phải có quy định đảm bảo hạn chế bớt việc một số ứng viên rơi vào thế yếu khi không có cơ quan hỗ trợ.

Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng cho rằng, có thể quy định cứng luôn trong luật là mỗi ứng viên ĐBQH có 1-2 bài trên báo địa phương.

Về chế định Hội đồng bầu cử quốc gia, nhiều ý kiến đề nghị dự thảo Luật cần được tiếp tục rà soát, làm rõ thêm để bảo đảm các quy định của Luật về nhiệm vụ, quyền hạn cụ thể, cơ cấu tổ chức của Hội đồng này phù hợp với nội dung và tinh thần của Hiến pháp.

Cụ thể là nội hàm của việc tổ chức bầu cử đại biểu Quốc hội, trách nhiệm của Hội đồng này đến đâu trong quá trình chuẩn bị và tổ chức bầu cử đại biểu Quốc hội; vai trò của Hội đồng bầu cử quốc gia trong chỉ đạo, hướng dẫn bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân; mối quan hệ giữa Hội đồng bầu cử quốc gia với chính quyền địa phương, các tổ chức phụ trách bầu cử ở địa phương cũng như với các cơ quan, tổ chức khác tham gia vào quy trình bầu cử...

Bà Trương Thị Mai đề nghị quy định rõ thẩm quyền của Hội đồng vì các luật liên quan chưa đề cập.

Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Đức Hiền nhấn mạnh, luật này có nhiệm vụ cụ thể hóa quy định của Hiến pháp, tuy nhiên, dự thảo chưa làm nổi bật được về chỉ đạo hướng dẫn, cơ cấu tổ chức, nhiệm vụ quyền hạn... Có ý kiến cho rằng vì đây là vấn đề lớn và mới nên cần bàn thêm, trong đó có thành phần Hội đồng.